کتاب روانشناسی رشد نشر انتشارات کتاب‌سرای نیک

منظور از «بلوغ یا نوجوانی، رشد و بلوغ در کلیه جنبه‌ها ـ اعم از فیزیکی، عقلی و اجتماعی ـ است. به همین جهت، این واژه نسبت به واژه‌های «بلوغ جنسی»، که مفهوم بسته‌تری دارد، و «جوانی»، که دارای مفهوم وسیع‌تری است، رجحان می‌یابد. نوجوانی دوره‌ای است حد فاصل میان کودکی و بزرگسالی. حدود و همچنین طول مدت آن چندان مشخص نیست و بسته به افراد و جوامع گوناگون متغیر است. شروع آن را، که همراه با بلوغ جنسی است، با قاطعیت به نسبت بیشتری می‌توان تعیین کرد (نسبی از این جهت که سن پیدایش بلوغ جنسی در افراد، متفاوت است، و افزون بر این، حدود متوسط آن نیز، همان گونه که خواهیم دید، به عوامل فرهنگی و محیط بستگی دارد). گرچه تعیین حد آغازین بلوغ، نسبتاً ساده‌تر است، از آن جا که نظام‌های فرهنگی گوناگونند، مقیاس‌های عمومی و مشترک برای تعیین حد پایانی آن وجود ندارد. بنابراین می‌توان گفت طول مدت نوجوانی در جوامع گوناگون یکسان نیست. به طور کلی، با در نظر گرفتن دوران «پیش از بلوغ جنسی»، که طی آن رشد سرعت نسبی بیشتری می‌یابد، و دوره «پیش از کمال عقلی»، که رسیدن به آستانه بزرگسالی است، می‌توان گفت دوره نوجوانی چندین سال، از ۱۲ تا تقریباً ۱۸ الی ۲۱ سالگی، به درازا می‌کشد.