کتاب ادبیات نزد افلاطون نشر انتشارات فاطمی

اثر پیش رو حاصل نزدیک به یک دهه پژوهش‌های‌ نگارنده پیرامون دیالوگ‌های افلاطونی با محوریت چیستی ادبیات نزد افلاطون است که بخش‌هایی از آن در دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت آزاد به سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، و نیز در قالب سخنرانی پژوهشی در کتابخانۀ ملی ایران، زیر عنوان‌های «تحلیل دیالوگ گرگیاس، و فایدروس افلاطون با تأکید بر عنصر سخنوری» و «آیرونی سقراط در دیالوگ‌های افلاطونی» ارائه شده ‌است. به همین جهت این اثر را صرفاً درآمدی کوتاه بر نگرگاه افلاطونی به ادبیات می‌خوانم که در پی خوانشِ چهار دیالوگ گرگیاس، جمهوری، ضیافت، و فایدروس افلاطون، بر آن است راهی به طرح فلسفی افلاطون دربارۀ ادبیات باز کند. در فراروند بازخوانی دیالوگ‌ها، تماماً وامدار نحوۀ خوانش اندیشمندانی همچون استنلی روزن و سث بنردتی بوده‌ام، اما به‌وقت ضرورت از خوانش اندیشمندان دیگری همچون رانا برگر، لورنس لمپرت، و چارلز گریسوُلد، بهره برده‌ام که همگی در خوانش خود از افلاطون وامدار خوانش لئو اشتراوس‌اند. به جهت خطیر بودن مواجهه با فیلسوفی به بزرگیِ افلاطون، کوشیده‌ام تا حدممکن، در مبانی بازخوانی خود از استاندارد خوانش اندیشمندان نامبرده فراتر نروم و خود را به خوانش آنان، که امروزه به‌نحوی گسترده مورد پذیرش افلاطون‌پژوهان قرار گرفته ‌است، مقید سازم. از آن‌جا که دیالوگ‌های افلاطونی همواره از تن‌دادن به خوانشی یکپارچه و بسیط تن می‌زنند، پیشاپیش خوانندۀ این اثر را به درنگ و شکیبایی دعوت می‌کنم و امیدوارم سرسختی دیالوگ‌های افلاطونی، او را از همراه شدن با تحلیل‌های فصول چهارگانۀ اثر باز ندارد. یادآوری این نکته نیز ضروری است که نویسندۀ اثر پیش رو مفروض گرفته ‌است خوانندگان اثر، پیش‌تر دیالوگ‌های افلاطونی و به‌طور ویژه چهار دیالوگ گرگیاس، جمهوری، ضیافت، و فایدروس را، دست‌کم یک بار، مورد مطالعه قرار داده‌اند. کوشیده‌ام در درنگی که بر روی برخی جملات یا اصطلاحات فلسفۀ افلاطون دارم، اصل یونانی متن را از نظر دور ندارم و پژوهش خود را تا حد ممکن به اصالت نزدیک کنم. اصطلاحات یونانی را به تأسی از استاندارد متون افلاطون‌پژوهی به رسم‌الخط متن اساس (در این‌جا فارسی) آوانگاری کرده‌ام و در شیوۀ آوانگاری واژگان یونانی تا سرحد امکان به شیوۀ پیشنهادی ادیب‌سلطانی در اثر او، با عنوان راهنمای آماده ساختن کتاب، وفادار بوده‌ام. از انتشارات وزین فاطمی که در تألیف این عنوان از مجموعۀ مسائل نظری ادبیات به نگارندۀ این سطور اعتماد کرد سپاسگزارم. از خانم دکتر آزاده شریفی که در مقام دبیر مجموعه با نگاهی باریک‌بین و در عین‌حال گشوده، این پژوهش را از نظر گذراندند و نکات مهمی را یادآور شدند، به‌غایت سپاسگزارم و برای ایشان در این مسئولیت خطیر آرزوی بختیاری و بهروزی دارم. در پایان همدلی‌ها و مهرورزی‌های همسر مهربانم را در طول مدت تألیف این اثر سپاس می‌گزارم. غلام‌رضا اصفهانی