کتاب تکنیک های طلایی پروپوزال نویسی نشر کتاب کسرا

برای هر دانشجویی در مقاطع عالی آموزش دانشگاهی، بالاخره زمانی می‌رسد که باید به‌طور جدی با یک موضوع تحقیقاتی روبرو شود و دست‌کم برای انجام امور معمول فارغ‌التحصیلی هم که شده، یک پژوهش حرفه‌ای و نظام‌مند دانشگاهی را به انجام برساند. هر دانشجویی باید برای اتمام دوران تحصیلش، با نوشتن یک تحقیق کامل و آکادمیک، به دانشگاه ثابت کند لایق گرفتن مدرک دانشگاهی‌اش است. پس دیر یا زود، هر دانشجویی، با این ماجرا روبرو می‌شود. بسیار خب! شما مانده‌اید و تحقیقی که مثل یک هفت‌خوان، جلوی راهتان قرار گرفته؛ چه‌کار باید بکنید؟ شاید بهتر باشد جواب این سؤال را این‌طور بدهم: هیچ کار. البته فعلاً! فعلاً بهتر است هیچ اقدام عملی انجام ندهید تا اول تکلیفتان را با چند مسئله جزئی – اما مهم- روشن کنید. شما قبل از اینکه بخواهید وارد پروسه عملی تحقیقتان شوید، باید خوب بدانید که قرار است چه‌کار کنید. بیشتر از هر چیز، یک تصویر ذهنی لازم دارید، یک تصویر از کل پروسه، شما باید به‌طور نسبی و مبهم هم که شده، چشم‌اندازی از کل هدف و برنامه و بخش‌ها و مراحل پروژه‌ای که می‌خواهید انجامش دهید داشته باشید. مثلاً لازم است بدانید که موضوع تحقیقتان دقیقاً چیست، یا مسئله‌ای که با آن مواجهید (پرسش اصلی پروپوزال و پایان‌نامه) چیست؟ یا اینکه باید بدانید پروپوزالی که همه می‌گویند اولین مرحله از فرایند پایان‌نامه نویسی است چیست و چه بخش‌هایی دارد؟ بله. همه این‌ها مهم است و خوب است پیش از هر کاری این چشم‌انداز را تکمیل کنید. اما درعین‌حال لازم است مسائل حاشیه‌ای یا بیرونی پروپوزال نویسی را هم بدانید. منظورم فرایندهای اداری شروع پروپوزال، انتخاب استاد راهنما، زمان‌بندی پروژه، جستجو و ثبت عنوان در ایران داک، هماهنگی‌های لازم با واحد آموزش دانشگاهتان و غیره. این‌ها هم به وقت خود بسیار مهم‌اند و دانستن شان دست‌کم باعث می‌شود کارتان روی برنامه و زمان خودش پیش برود و از ناهماهنگی‌ها و بی‌نظمی‌ها و تأخیرهایی که معمولاً ناشی از عدم اطلاع دانشجو از فرایندهای اداری انجام پروژه پایانی دانشگاه است، در امان بمانید. معمولاً تصویری که ما از تحقیقات دانشگاهی، اعم از پایان‌نامه و پروژه و طرح‌های تحقیقاتی و مقاله علمی پژوهشی و غیره داریم، یک تصویر رسمی و خشک و به‌شدت ذهنی است؛ در واقع هم نگارش تحقیقات دانشگاهی کاری جدی و به معنای دقیق کلمه «آکادمیک» به حساب می‌آید. اما پیشنهاد می‌کنم این تصویر را خیلی جدی نگیرید. انجام یک پژوهش دانشگاهی، همان‌قدر که نیازمند تمرکز، تامل، برنامه‌ریزی و تلاش مستمر است، درعین‌حال نیازمند انعطاف‌پذیری و علاقه‌مندی و حتی هیجان است. از این منظر می‌شود گفت که تحقیق یک نوع «بازی» است؛ یک «بازی فکری»؛ آماده‌سازی پروپوزال، شبیه یک آماده کردن یک «پازل بسیار خلاقانه» است که اگر «روش» کار کردن با آن را بدانیم و چگونگی قرار گرفتن هر کدام از قطعات این پازل را بشناسیم، آن‌وقت می‌بینیم که بسیار راحت و درعین‌حال به شکلی جذاب، همه اجزایش سوار می‌شود و تصویر در نهایت کامل می‌شود! مهم‌ترین چیز در این بازی، روش بازی است. اگر ندانیم قرار است چطور از قطعه‌ها استفاده کنید و اگر ندانیم هر قطعه‌ای چه جایگاهی دارد و قرار است چه نقشی در کل تصویر پازل ایفا کند، آن‌وقت طبیعی است که حسابی کلافه و ناامید شویم. در این کتاب تلاش می‌کنم اصول و تکنیک‌های نوشتن پروپوزال دانشگاهی را آموزش دهم. آماده‌سازی پروپوزال، اولین قدم برای انجام هر پژوهش علمی است و در دانشگاه‌های ما هم مرسوم است هر دانشجوی کارشناسی ارشد یا دکترا (و البته بعضی از دانشجویان مقاطع کارشناسی در تعدادی رشته خاص)، برای انجام پروژه پایانی تحصیلی‌اش، یک طرح تحقیق اولیه (یا همان پروپوزال) آماده نماید. در این کتاب تلاش کرده‌ام همه مسائل مربوط به پروپوزال را از مرحله انتخاب موضوع و استاد راهنما، تا نگارش پروپوزال و ثبت نهایی آن توضیح دهم. امیدوارم این اثر بتواند بخشی از نیازها و مشکلات جامعه بزرگ دانشجویی کشورمان را برطرف نماید. سید مهدی پاک‌نهاد