«واقعگرایی در ادبیات داستانی معاصر» کتابی است که دکتر «فدوی شکری» آن را براساس رساله‌ی خود نوشته است. در این کتاب تاریخ داستان‌نویسی معاصر از دوران مشروطه تا دوران نو و ویژگی‌های انواع آثار رئالیسم مورد بررسی قرار می‌گیرد. در پایان هم نمونه‌هایی از برترین داستان‌های فارسی در سبک رئالیسم به همراه بررسی تخصصی هرکدام از این داستان‌ها آمده است. این کتاب یک مرجع کامل و جامع برای دستیابی به اساسی‌ترین اطلاعات مربوط به داستان‌نویسی واقع‌گرایانه در ادبیات ایران است. کتاب واقعگرایی در ادبیات داستانی معاصر در سال 86 در انتشارات نگاه منتشر شده است.
مروری بر فصل‌های کتاب واقعگرایی در ادبیات داستانی معاصر
این کتاب در چهار فصل نوشته شده است. در فصل اول اصول علمی و معیارهای نقد ادبی انواع ادبیات داستانی با نگاهی دقیق تعریف شده است. سیر تاریخی و ادبی هر کدام از این انواع ادبی هم در این فصل بررسی می‌شود.
فصل دوم درباره‌ی مباحثی مانند تعریف رمان، نگاهی به تاریخچه‌ی رمان، انواع رمان و پیدایش رمان فارسی است.
فصل سوم درباره‌ی رئالیسم است. اصول و مفاهیم رئالیسم، نویسندگان پیشگام رئالیستی، رمان و واقعیت، و واقیعت‌گرایی در ساختمان رمان از موضوعات اصلی این بخش از کتاب است.
فصل چهارم خود شامل چهار بخش است. در این فصل سه تا از معتبرترین رمان‌های فارسی انتخاب شده‌اند و خلاصه‌ای از داستان برگزیده هم آمده است. گرایش به واقعیت و ویژگی‌های رئالیستی در این آثار به طور جدی و تخصصی بررسی شده است. در هر بخش زندگی و آثار داستانی نویسنده‌ی هر اثر هم مورد بررسی قرار گرفته است. بخش چهارم این فصل هم شامل فهرست نسبتا کاملی از اصطلاحات ادبیات داستانی و معادل دقیق انگلیسی آن‌ها آمده است.
درباره کتاب واقعگرایی در ادبیات داستانی معاصر
در این کتاب تاریخچه‌ی رمان‌نویسی در ایران در این اثر از سال 1320 تا 1357 مورد بررسی قرار می‌گیرد. نویسنده مفهوم رئالیسم را در هنر، فلسفه و ادبیات بازگو می‌کند، هرچند بیشترین تاکیدش روی ادبیات و نوع ادبی رمان است. همچنین میزان و نوع تاثیرپذیری رمان واقع‌گرای ایرانی از واقعیت زندگی و تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در دوران نویسندگان هم در این اثر نشان داده شده است. در کنار همه‌ی این‌ها عوامل توجه نویسندگان ایرانی به مکتب رئالیسم، به خصوص رئالیسم اجتماعی و انتقادی هم بررسی شده است. در این کتاب نویسنده از اصطلاحات فنی و تخصصی زیادی در زمینه‌ی داستان‌نویسی و واقعگرایی استفاده کرده است. استفاده از این اصطلاحات در چنین اثری ناگزیر است، اما نویسنده در پایان کتاب فهرستی از معانی و مفاهیم عبارات تخصصی آورده است که به درک بهتر مطالب این کتاب کمک می‌کند.
این کتاب برای هر کدام از انواع قصه، داستان، افسانه، حکایت، سرگذشت و ماجرا هویت جداگانه‌ای در نظر گرفته و عناصر متفاوتی برای هر کدام قائل شده است. در این میان چهار نوع ادبی قصه، داستان، داستان کوتاه و رمان با تاکید بیشتری بررسی می‌شود. مبحث رئالیسم از موضوعات اصلی کتاب است که پس از شناخت انواع ادبی داستان‌نویسی به طور گسترده‌ای مورد بررسی قرار می‌گیرد. اصول و مفاهیم رئالیستی، نویسندگان پیشگام رئالیستی، رمان و واقعیت، شخصیت پردازی رئالیستی، و زمان و مکان رئالیستی موضوعاتی هستند که بیشتر مورد توجه نویسنده‌ی این اثر قرار گرفته‌اند.
«چشم‌هایش» اثر «بزرگ علوی»، «مدیر مدرسه» اثر «جلال آل احمد» و «همسایه‌ها» اثر «احمد محمود» سه داستانی هستند که در انتهای این کتاب به تفصیل بررسی شده‌اند. گذار از رمانتیسم به رئالیسم، گزارش‌نویسی در قالب رئالیسم انقادی و رئالیسم محلی ایرانی در آثار شبه‌اقلیمی از علت‌های اصلی این نویسنده برای برگزیدن این سه اثر است. شکری کوشیده تا در این بخش از کتاب از قضاوت بدون تحلیل، که رسم خیلی از منتقدان است، دوری کند و تحلیلی بدون قضاوت از این کتاب‌ها داشته باشد. هدف اصلی او جست‌وجو در سطوح مختلف واقعیت و نشان دادن جلوه‌های رئالیسم در این آثار است. از آنجایی که این سه اثر، در ادبیات ایران کمتر مورد نقد و بررسی قرار گرفته‌اند، شکری کاری بدیع و نو در بازشناسایی این آثار ارزشمند به مخاطبان داشته است. شیوه‌ی نقد این داستان‌ها تحلیلی و توصیفی است و عناصر مختلف یک داستان مانند شخصیت‌پردازی، صحنه‌سازی، زاویه دید و گفت‌وگوها را مورد بررسی قرار می‌دهد.
در بخشی از کتاب واقعگرایی در ادبیات داستانی معاصر می‌خوانیم
نخستین رمان واره‌های ایرانی -سفرنامه‌های تاریخی، اجتماعی- از لحاظ تازگی شکل و محتوا، پدیده‌ی نوینی در ادبیات ایران به شمار می‌آیند و آغازگر دوره جدیدی در نثر فارسی هستند. اما نخستین نمونه‌های رمان اجتماعی را در سال‌های آغازین ۱۳۰۰ شمسی، می‌باید جستجو کرد. اگر عمده‌ترین خصوصیات ادبیات مشروطه، واقعگرایی گزارشی است و رمان تاریخی را رمانتیسم گذشته‌گرا مشخص می‌کند، رمان اجتماعی با رمانتیسم یاس‌آلودش شناخته می‌شود. یکی از دلایل پانگرفتن رمان‌های اولیه‌ی اجتماعی، گرایش خوانندگان به داستان کوتاه، عدم تبحر نویسندگان در آفریدن آدم‌های زنده و حوادث واقعی و باورکردنی بود. اگر رمان اجتماعی اولیه از لحاظ توجه به زندگی واقعی افراد، نسبت به رمان تاریخی گامی به پیش گذاشت؛ داستان کوتاه به جای تفاخر تملق‌آمیز رمان تاریخی به اصالت‌های اشرافی و احساسات‌گرایی مفرط رمان اجتماعی می‌کوشید انتقاد از نارسایی‌های فردی و جمعی را با ساخت حساب‌شده بیان کند و به صورت عمیق‌تر با واقعیت درگیر شود.
محمدعلی جمالزاده (۱۳۷۶-۱۲۷۱) نخستین نویسنده ایرانی است که با قصد و نیت آگاهانه صناعت داستان‌نویسی اروپایی را به کار گرفت و اولین داستان‌های کوتاه واقع‌گرا را پدید آورد. او آدم‌های کاریکاتوری دهخدا را تا حدّ تیپ‌های داستانی ارتقا داد. اولین مجموعه داستانی او «یکی بود، یکی نبود» (۱۳۰۰ ش) را سرآغاز ادبیات واقعگرایی ایران دانسته‌اند. از سوی دیگر برآمدن نویسندگان ایرانی را شاهدیم که متاثر از مکتب فکری و ادبی جدید «رئالیسم» درصدد تجربه کردن مضامین و شکل‌های جدید ادبی بودند. آن‌ها می‌کوشیدند با تکاندن رخوت دهه‌های پیش از تن ادبیات و تلاش برای نشان دادن رنج‌ها و آرزوهای واقعی مردم، واقعگرایی را در ادبیات داستانی ایران تثیبت کنند. به عبارت دیگر، داستان‌نویسان ایرانی که خواست‌های آرمانی و اجتماعی ایشان بر توانایی‌های هنری و فنی آنان می‌چربید، از این مکتب -رئالیسم- به عنوان ابزاری برای ابراز عقاید خودشان و انتقاد از موانع پیشرفت یا مدرنیسم جامعه ایران سود می‌جستند.
شناسنامه
| فرمت محتوا | epub |
| حجم | 4.۱۱ مگابایت |
| تعداد صفحات | 623 صفحه |
| زمان تقریبی مطالعه | ۲۰:۴۶:۰۰ |
| نویسنده | فدوی شکری |
| ناشر | انتشارات نگاه |
| زبان | فارسی |
| تاریخ انتشار | ۱۳۹۲/۰۸/۱۳ |
| قیمت ارزی | 2 دلار |
| قیمت چاپی | 15,000 تومان |
| مطالعه و دانلود فایل | فقط در فیدیبو |
