کتاب مقدمه ای بر روانشناسی اسلامی تجربی نشر کنکاش

یکی از مبانی نظری روانشناسی اسلامی تحلیل مفهومی واژه دین است. دین چیست؟ چه معنا و مفهومی دارد؟ اگر چه تعریف دین بسیار دشوار به نظر می رسد و هر کسی تمایل دارد براساس برداشت های و تجارب خود دین را تعریف و توصیف کند، اما به ناگزیر باید تعریفی را از دین ارائه کرد که بتوان براساس آن سایر مفاهیم را مطرح کرد، اگر چه دین را نمی توان تنها در تعریف نظری آن خلاصه کرد، بلکه لازم است در زندگی فردی و اجتماعی افراد مورد بررسی قرار بگیرد تا روشن شود که دین چه نقشی در تحولات فردی و اجتماعی دارد. شاید بتوان گفت دین عبارت است از برنامه ای که از سوی خداوند برای هدایت زندگی انسان از قبل از تشکیل نطفه تا آخرین مراحل حیات توسط پیامبران الهی در کتب آسمانی ارائه گردیده است. دین دارای انواع و اقسامی است. در مطالعات روانشناسی به دین درونی و دین بیرونی اشاره شده است. برخی از افراد مذهبی گرایش های دینی درونی دارند، در حالی که برخی دیگر بیشتر گرایش های دینی بیرونی دارند. دین داری برخی از افراد بیشتر جنبه موروثی دارد، در حالی که افراد دیگری براساس مطالعه و تحقیق دین خود را انتخاب کرده اند. برخی گرایش های دینی سنتی دارند، در حالی که افراد دیگری گرایش های دینی مدرن دارند. برخی در دین خود متعصب هستند، برخی دیگر انعطاف پذیرند. برخی جزمی هستند برخی دیگر با دید باز برخورد می کنند. می توان گفت دین دارای دو بعد عقلانی و عاطفی است.