کتاب دیالکتیک علیه دیالکتیک نشر انتشارات شوند

در این مجموعه چهار مقاله گردآوری شده که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم. مقاله‌ی نخست نوشته‌ای است کوتاه از ییندریش زلنی. زلنی در مکتب پراگ پرورش یافته و محضر کسی چون کارل کوسیک را درک نموده است. وی اثر سترگی دارد تحت عنوان منطق مارکس که انتشار اصلی آن به سال ۱۹۶۸ مربوط می‌شود و ترل کارور در سال ۱۹۸۰ آن را به انگلیسی برگردانده است. زلنی در نوشته‌ی کوتاه پیشِ رو اجمالاً به نگاه رویکرد مارکسیستی-لنینیستی به مسئله‌ی روش پرداخته است. او با طرح‌ریزی پایه‌های این برداشت نوین از روش، آن را در قد و قامت نوعی عقلانیت (هم‌سطح عقلانیت دکارتی یا ارسطویی) معرفی کرده است. این نوشته گرچه مستقیماً به دیالکتیک «جدید» یا «نظام‌مند» نمی‌پردازد، نوع نگاهی که به مسئله‌ی عقلانیت، روش و دیالکتیک دارد صریحاً با برداشت این جریان از این مفاهیم و مقولات زمین تا آسمان تفاوت دارد. روشن است که می‌توان با بهره‌گیری از آموزه‌های زلنی به نقد جدی‌تر این جریان همت گماشت. این نوشته نخستین نوشته‌ای است که از زلنی به زبان فارسی برگردانده می‌شود. امیدوارم این معرفی فضایی را فراهم کند تا این کتاب سترگ او، منطق مارکس، نیز در دستور کار قرار گرفته و به فارسی برگردانده شود. مقاله‌ی دوم، ترجمه‌ی فصل نخست کتابی است از آلفردو سعدفیلو به نام ارزش مارکس: اقتصاد سیاسی برای سرمایه‌داری معاصر. کتاب سعدفیلو، چنان‌که از نام‌اش نیز پیداست، تلاشی است برای معرفی مقولات و مفاهیم اقتصاد سیاسی مارکسیستی. وی پس از طرح مسئله‌ی روش مارکس در فصل نخست، در فصل‌های بعدی به توضیح مقولاتی چون ارزش، نیروی کار، پول و... می‌پردازد. دلیل ترجمه‌ی این بخش از کتاب و گنجاندن آن در مجموعه‌ی فعلی این است که اولاً سعدفیلو با دقت هرچه بیشتر به توضیح روش مارکسیستی پرداخته است و ثانیاً، ضمن دفاعی کلاسیک از روش مارکس، رویکرد دیالکتیک «جدید» را عمدتاً با تأکید بر آرتور نقد کرده است. وی نابسندگی‌های این جریان را در چهار سطح فهرست می‌کند و نقدی کوبنده بر آنان وارد می‌آورد. روشن است که با توجه به نقد مبانی دیالکتیک «جدید» به دست سعدفیلو، کار کسانی چون رابرت آلبریتون، که بدون اشاره‌ی مستقیم به این مباحث سخنان دیگری دارند، نیز به نقد کشیده می‌شود. به بیان دیگر، گرچه سعدفیلو از کسی چون آلبریتون مستقیماً و مشخصاً نام نمی‌برد، اما نقدهای وی آلبریتون را نیز به بهترین وجه ممکن هدف می‌گیرد. مقاله‌ی سوم نوشته‌ای است از آلکس کالینیکوس. کالینیکوس در این مقاله با تأکید بر دیالکتیک در نظر آرتور و تونی اسمیت، نقدی بر آنان وارد می‌آورد. سخن کالینیکوس، به‌ طور خلاصه این است که گرچه هگل چیزهای زیادی در چنته دارد و حفظ و تداوم و گسترش مارکسیسم هگلی کاری است به‌جا، اما اشتباه گرفتنِ مسیر اصلی در پرداختن به هگل نیز کاری است بیهوده و بازگشتی غیرانتقادی به پیش از مارکس. از این منظر، او با تمرکز بر مسئله‌ی نحوه‌ی جریان یافتنِ هگلیانیسم در مارکسیسم، می‌کوشد تا تمایز منطق هگل و منطق مارکس را نشان دهد. کالینیکوس این پروژه را در جاهای دیگری نیز دنبال کرده و مشخصاً در کتاب خود با نام رمزگشایی از «سرمایه» به جایگاهی که هگل در کتاب سرمایه‌ی مارکس دارد می‌پردازد. مقاله‌ی چهارم نوشته‌ای است از ژاک بیده. بیده در مقاله‌ی خود مستقیماً به نظریه‌ی اونو و سکین می‌پردازد و در نهایت می‌کوشد تا از مجرای نقد نظریه‌ی سطوح، آلبریتون را نیز بررسد. او سه اشکال عمده و اساسی به نظریه‌های اونو می‌گیرد و از این حیث تلاش‌های نظری او را از اعتبار می‌اندازد. نوشته‌ی بیده از جهتی که به آلبریتون می‌پردازد مقاله‌ای است که به مباحث مشخص‌تر و کمتر انتزاعی‌ای از قبیل مسئله‌ی بحران، مسئله‌ی دولت و مسئله‌ی دوره‌بندی‌های سرمایه‌داری (مرکانتیلیسم، لیبرالیسم، امپریالیسم و...) توجه دارد.