امروزه در جامعه ایرانی با موج عظیمی به نام باستانگرایی مواجه هستیم، این موجها در راه رسیدن به اهداف خود به بیان گزارشهای باستانی بسنده نکرده و در سطح وسیعی به باستان سازی روی آوردهاند. مصادره سخنان بزرگان دینی و غیر دینی، ایرانی و غیر ایرانی و انتساب این گفتار به نام شخصیتهای ایران باستان خود گوشهای از این باستان سازی است.
در این شرایط که باستانگرایان در سطح گسترده به اقدامات تبلیغی ترویجی خود در فضای حقیقی و مجازی، علمی و غیر علمی میپردازند، مطرح کردن شخصیت های ایران باستان که از نظر اسلام مثبت بوده و افتخارات دینی و ملی بسیاری از خود به جای گذاشته است، کاری ضروری به نظر میرسد.
در بین این شخصیتها تنها سلمان فارسی است که در بین اکثر افراد جامعه شناخته شده است اما برخی از این افراد حتی بر اهل تحقیق نیز ناشناخته ماندهاند. «باذان قمی» یکی از این شخصیتها است. او کسی بود که از طرف خسرو پرویز به فرمانداری یمن رسید. پادشاه ایران که دعوت پیامبر(ع) به اسلام را بر نتافت و اقدام به پاره کردن نامه ایشان نموده بود به فرماندار یمن دستور داد تا نویسندهی نامه را دستگیر کرده و به کسری بفرستد.
این جریان نقطه عطفی در زندگی «باذان» شد. زیرا او به دستور پادشاه خود مبادرت ورزید اما با دیدن کرامتی از حضرت محمد (ص) نه تنها خود بلکه تمامی ایرانیان مقیم یمن که در رکابش بودند را به اسلام رهنمون کرد و حضرت رسول (ص)نیز ایشان را دوباره به عنوان حاکم یمن در پست خود ابقا کردند. باذان را میتوان اولین و آخرین فرماندار نامید که از طرف پیامبر(ص) مفتخر به اخذ این حکم شد. این داستان باعث شد نه تنها ایرانیان مقیم یمن، بلکه قبایل عرب زبان بومی این سرزمین فوج فوج به اسلام روی آورند، زیرا حاکم یمن یعنی باذان فضا را برای مبلغین اسلامی باز گذاشت. پیامبر(ص) حضرت علی(ع) را به عنوان مبلغ به یمن فرستاد و برخی از قبایل یمن توسط ایشان مفتخر به تشرف به اسلام شدند.
این پژوهش در پنج بخش تدوین شده است.
بخش اول به سرزمین یمن، پیشنیهی قدرتمند و ویژگیهای طبیعی خاص این سرزمین پرداخته خواهد شد که باعث اقبال قدرتهای جهانی از جمله نیرویهای حبشی تحتالحمایه روم و سپس ایرانی گردید.
در بخش دوم از شخصیت باذان پنجمین فرمانروای ایرانی یمن، سخن به میان آمده و نیز، ویژگیهای شخصی و زندگی و اسلام آوردن وی بیان شده است.
بخش سوم نیز پیامدهای اسلام آوردن باذان را بررسی میکند و عنوان مینماید که باذان نه تنها باعث مسلمان شدن ایرانیان مقیم یمن شد بلکه در اسلام آوردن ساکنان بومی یمن نیز نقش مستقیم داشته است.
بخش چهارم حاوی جریانات مربوط به مقابله باذان با اسود عنسی و شهادت ایشان است. باذان در اسلام به مقامی میرسد که پیامبر(ص) در کنار جنازه وی حضور پیدا میکند و در پایان به سرنوشت برخی از یاران باذان اشاره میشود.