کتاب اشخاص و محجورین (1 ) نشر مجمع علمی و فرهنگی مجد

از لحاظ حقوقی، شخص کسی است که می‌تواند صاحب حق و تکلیف قرار گیرد. از نظر حقوقی، شخص به «شخص طبیعی (حقیقی)» و «شخص حقوقی» تقسیم می‌شود؛ منظور از «شخص طبیعی» همان انسان است و «شخص حقوقی»عبارت است از دسته ای از افراد که دارای منافع مشترک بوده و یا پاره ای از اموال که به هدف خاصی اختصاص داده شده‌اند و قانون آنها را طرف حق می‌شناسد و برای آنها شخصیت مستقلی قائل است مانند دولت، شهرداری و.... نگامی که از رده بندی حقوق، سخن به میان می‌آید، می‌توان حقوق را به «حقوق سیاسی» و «حقوق مدنی» تقسیم کرد. حقوق سیاسی، حقوقی است که قانون برای یک شخص از آن حیث که در سرزمین و کشور معینی پرورش می‌یابد، تعیین می‌کند تا بتواند در کارهای وابسته به حکومت و بر پایی نظام سیاسی با اجتماع به همکاری بپردازد. اهداف این حقوق، پشتیبانی از مصالح سیاسی جامعه، مانند حق انتخاب کردن، حق انتخاب شدن و حق سرپرستی کارها و مشاغل همگانی است. حقوق مدنی، حقوقی است که هدفش پشتیبانی از افراد و منافع آنهاست. حقوق مدنی خود به دو دسته حقوق عمومی و حقوق فردی تقسیم می‌شود. حقوق شخصیت، حقوقی است که یک شخص از دیدگاه حمایت شخصیت خود آنها را می‌شناسد. به تعبیر دیگر، حقوق مربوط به شخصیت، «حقوقی است که به هر انسانی قطع نظر از وابستگی او به گروه اجتماعی خاص تعلق دارد، حقوقی که بیشتر از شخص انسان حمایت می‌کند تا منافع مادی او.» حقوق مربوط به شخصیت بر خلاف حقوق مالی، غیر قابل انفکاک از شخص و شخصیت انسان است. حقوق مربوط به شخصیت، حقوقی است که به حفظ ذات و آبروی انسان بر می‌گردد مانند حق زندگی کردن، حق آزادی تحصیل، حق آزادی شغل، حق ازدواج کردن، حق سلامت، آرامش روانی، حق بر عکس و.... قانون مدنی در ماده ۹۵۸ مقرر می‌کند: «هر انسان متمتع از حقوق مدنی خواهد بود...» البته تذکر این نکته مهم است که حقوق مربوط به شخصیت با حقوق بشر، متفاوت است: ۱ـ حقوق بشر که در اعلامیه حقوق بشر هم آمده است، حقوقی اساسی است که بعضاً شامل حقوق مالی هم می‌شود و با حقوق مربوط به شخصیت، سنخیتی ندارد. به عنوان نمونه ماده ۱۷ اعلامیه حقوق بشر مقرر می‌دارد: «هر شخص، منفرداً یا به طور اجتماع حق مالکیت دارد. کسی را نمی توان خودسرانه از حق مالکیت، محروم نمود.» ۲ـ حقوقی که برای اشخاص در اعلامیه حقوق بشر منعکس شده است، حقوقی است که توسط دولت‌ها باید محترم شمرده شود و لذا این حقوق در حوزه حقوق عمومی مد نظر است ولی حقوق مربوط به شخصیت، حقوقی است که توسط دیگر افراد می‌بایست محترم شمرده شود، و لذا این حقوق، در حقوق خصوصی، مد نظر می‌باشد. در ادامه ابتدا به حمایت‌های قانون گذار از حقوق مربوط به شخصیت اشاره می‌شود و سپس به ویژگی‌های این حقوق پرداخته و در نهایت، به موضع قانون مدنی در این خصوص، بررسی می‌گردد.