کتاب جامعه شناسی سیاسی نشر نی

«انسان‌ها خود تاریخ خویش را می‌سازند اما نه به شیوه‌ای که دلخواه آن‌هاست و نه تحت شرایطی که خود برگزیده‌اند. سیاست مشغله‌ای یک نفره و یک‌جانبه نیست؛ بازی سیاست نیازمند دوستان و دشمنان است» این‌ها جملاتی است که دکتر حسین بشیریه استاد سابق علوم سیاسی دانشگاه تهران در دیباچه‌ی کتاب جامعه‌شناسی سیاسی آورده است. این کتاب که گوشه‌هایی از پژوهش‌های دکتر بشیریه را در برمی‌گیرد به تاریخ جامعه‌شناسی پرداخته است و با گفتاری مستند درباره‌ی نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی صحبت کرده است. نویسنده‌ی کتاب «جامعه‌شناسی سیاسی ایران»، در کتاب حاضر جامعه‌شناسی سیاسی در سراسر جهان را بررسی کرده و رابطه‌ی آن را با مذهب، اقتصاد و تحولات اجتماعی دیگر بررسی کرده است. اگر به تاریخ تحولات جهان علاقه‌مند باشید، این کتاب را زمین نخواهید گذاشت.

درباره کتاب جامعه‌شناسی سیاسی اثر حسین بشیریه

کتاب جامعه‌شناسی سیاسی با عنوان کامل «جامعه‌شناسی سیاسی: نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی» اولین بار سال 74 در ایران منتشر شد. انتشار ایران کتاب را نشر نی به عهده داشته است. این کتاب که به‌نوعی رویکرد دانشگاهی هم دارد تلاش کرده است جامعه‌شناسی سیاسی را به معنای دقیق از سایر شاخه‌های علوم سیاسی جدا کند. به گفته‌ی این نویسنده در این کتاب وظیفه‌ی اصلی جامعه‌شناسی سیاسی را بررسی روابط میان قدرت دولتی و گروه‌ها و نیروهای اجتماعی در نظر گرفته است و بر این اساس به بررسی مطالب مختلف پرداخته است.

دکتر بشیریه در دیباچه‌ی کتاب دراین‌باره گفته است: «زندگی سیاسی مجموعه روابط پویایی است که میان کل اجزای جامعه برقرار است. بررسی روابط میان‌ساخت اقتصادی، ساخت اجتماعی و ساخت سیاسی به این معنا موضوع اصلی جامعه‌شناسی سیاسی است. این برداشت عینی و انضمامی از زندگی سیاسی در مقابل برداشت‌های انتزاعی گوناگونی قرار می‌گیرد که امروزه در جامعه‌شناسی غرب متداول شده است. برداشت‌های ساختگرایانه و کارکرد گرایانه با انتزاع بخش‌هایی از واقعیت، کل حیات سیاسی را نادیده باقی می‌گذارند. همین گرایش‌های انتزاعی به‌علاوه موجب خلط حوزه‌‌‌های مختلف جامعه‌شناسی سیاسی، روانشناسی اجتماعی، انسان‌شناسی و جز آن شده و درنتیجه موضوعاتی مانند جامعه‌پذیری، ساخت خانواده، تیپ‌های شخصیتی و کاراکتر ملی که ظروف عمومی عمل نیروهای اجتماعی در هر کشوری هستند، به خطا به‌عنوان بخشی از حوزه جامعه‌شناسی سیاسی تلقی شده‌اند..»

از سوی دیگر این کتاب رویکردی تاریخی در قبال جامعه‌شناسی سیاسی در پیش‌گرفته است. ازآنجاکه نویسنده معتقد است که تاریخ محتوای اصلی علوم اجتماعی است تاریخ پیدایش و عملکرد نیروهای اجتماعی مختلف را به‌طور مفصل در جامعه‌شناسی سیاسی بررسی کرده است. بخش عمده‌ای از این بررسی به نیروهای اجتماعی ایران اختصاص‌یافته است.

مروری بر فصل‌های کتاب جامعه‌شناسی سیاسی

این کتاب با دیباچه‌ای آغازشده است و 5 گفتار اصلی محتوای عمده‌ی کتاب را در برمی‌گیرد:

گفتار اول در ارتباط با سرشت، پیشینه و تاریخچه جامعه‌شناسی سیاسی است.

گفتار دوم مروری کلی بر الگوهای نظری جامعه‌شناسی سیاسی انجام می‌دهد.

گفتار سوم که پیوستگی زیادی با گفتار دوم دارد الگویی کلی از جامعه‌شناسی سیاسی هم در سطح کلان و هم در سطح خرد ارائه داده است.

گفتار چهارم هسته‌ی اصلی این کتاب است و نقش نیروهای اجتماعی عمده در زندگی سیاسی را بررسی کرده است. این بخش بیشتر از نگاه تاریخی مسائل را بررسی کرده است. به گفته‌ی نویسنده هدف این گفتار از کتاب تجزیه‌ی جامعه‌ سیاسی به نیروهای تشکیل‌دهنده‌ی آن است.

گفتار پنجم کتاب درباره‌ی ترکیب نیروهای تشکیل‌دهنده‌ی جامعه سیاسی در رژیم‌های سیاسی مشخص و انواع مثالی جامعه سیاسی است.

در پایان کتاب نیز فهرستی وجود دارد که در آن گزیده‌ای از منابع انگلیسی‌ای که در نگارش کتاب به‌کاررفته است آمده است.

در بخشی از کتاب جامعه‌شناسی سیاسی می‌خوانیم

الگوی تکثر منابع و گروه‌های قدرت

پیشینه تاریخی نظریه تکثر منابع قدرت در جامعه‌شناسی سیاسی به مطالعاتی در خصوص توزیع قدرت سیاسی در دموکراسی‌های غربی بازمی‌گردد که در دهه ۱۹۵۰ در آمریکا انتشار یافت. مفهوم قدرت در الگوی پلورالیسم مشابه مفهومی است که ماکس وبر عرضه کرده است. قدرت بر طبق تعریف وبر «احتمال اعمال اراده فرد یا گروهی از افراد در طی یک عمل جمعی علی‌رغم مقاومت دیگران است.» به همین سیاق. رابرت دال مهم‌ترین جامعه‌شناس سیاسی در مکتب پلورالیسم در تعریف قدرت سیاسی گفته است: «منظور از قدرت رابطه‌ای آگاهانه و اندیشیده شده است که در آن‌یک طرف می‌تواند عملی را به شیوه‌ای انجام دهد که واکنش‌های طرف دیگر را کنترل کند.» به‌عبارت‌دیگر، منظور رابطه‌ای است که در آن‌یکی دیگری را به انجام عملی وامی‌دارد که مایل به انجام دادن آن نباشد.

رابرت دال در بررسی‌های تجربی خود از نحوه توزیع قدرت سیاسی در جوامع سرمایه‌داری معاصر به‌ویژه آمریکا در پی اثبات الگوی جامعه‌شناسی سیاسی پلورالیستی در مقابل الگوهای دیگر بوده است. مثلاً او دریکی از آثار اولیه‌اش یعنی چه کسانی حکومت می‌کنند (۱۹۶۱) در پی نشان دادن حوزه‌های قدرت گروه‌های اجتماعی مختلف در شهر نیوهیون در آمریکا برمی‌آید. به‌عبارت‌دیگر، وی توانایی بازیگران قدرت را در اتخاذ سیاست‌های خاصی در حوزه‌های گوناگون بررسی می‌کند. پرسش اصلی این است که آیا همه تصمیمات به‌وسیله یک گروه گرفته می‌شود یا نه. بررسی تصمیم‌گیری‌های عمده در سه حوزه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی نشان می‌دهد که سه گروه قدرت عمده قابل‌تشخیص است و این سه گروه با یکدیگر تداخل و همپوشی ندارند. البته بر طبق تحلیل دال در شهرهای کوچکی که دارای یک صنعت عمده هستند. یک الیت قدرت واحد نیز وجود دارد. پیدایش الیت های متعدد بستگی به میزان توسعه اقتصادی و صنعتی و تنوع ساختاری جامعه دارد. تکثر منابع قدرت حاصل فرایند صنعتی شدن جوامع است.

نتیجه‌ای که دال از این بحث می‌گیرد این است که در رابطه با روند تصمیم‌گیری‌های سیاسی در شهر نامبرده ائتلافت چندگانه‌ای از گروه‌های قدرت در حول شهردار مشاهده می‌شود. سه گروه قدرت موردنظر بر سر مسائل عمومی عمده است که دارای منافع و علایق مختلف و یا متعارضی هستند.

درباره حسین بشیریه

دکتر حسین بشیریه یکی از جامعه‌شناسان و پژوهشگران حوزه‌ی علوم سیاسی است. او سال 1322 در همدان متولد شد. دکتر حسین بشیریه در رشته‌ی علوم سیاسی دانشگاه تهران در مقطع کارشناسی درس خواند و پس‌ازآن برای ادامه تحصیل به انگلستان رفت. او مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته‌ی رفتارشناسی سیاسی از دانشگاه اسکس دریافت کرد و سپس موفق به اخذ دکترا در تئوری سیاسی از دانشگاه لیورپول شد.

دکتر حسین بشیریه مدت 24 سال استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران بود و پس‌ازآن به آمریکا مهاجرت کرد. ایشان در حال حاضر دریکی از دانشگاه‌های نیویورک علوم سیاسی تدریس می‌کند.

پژوهش‌های دکتر بشیریه بیشتر درزمینه‌ی نظریه‌های انقلاب، جامعه‌شناسی سیاسی به‌خصوص در ایران و همچنینی توسعه‌ی اندیشه‌ی سیاسی در ایران است، او یکی از اندیشمندان سیاسی بسیار مهم در سال‌های اخیر به شمار می‌رود.

دکتر بشیریه تألیفات زیادی دارد و آثار زیادی را هم به فارسی برگردانده است. از میان مهم‌ترین آثار دکتر حسین بشیریه می‌توان به کتاب‌های «انقلاب و بسیج سیاسی»، «دولت عقل، ده گفتار در فلسفه و جامعه‌شناسی»، «دولت و جامعه مدنی»، «نظریه‌های فرهنگ در قرن بیستم»، «جامعه مدنی و توسعه سیاسی در ایران» و «گذار به مردم‌سالاری اشاره کرد.» همچنین از میان ترجمه‌های ایشان می‌توان به کتاب‌های «شرح و نقدی بر فلسفه اجتماعی و سیاسی هگل»، «ریشه‌های اجتماعی دیکتاتوری و دموکراسی»، «نظریه‌های دولت» و «جریان‌های بزرگ در اندیشه‌ی غرب» اشاره کرد.

چرا باید این کتاب را خواند؟

جامعه‌شناسی سیاسی یک کتاب دقیق و علمی است، کتابی که موضوعی مهم و جدی که سال‌هاست در سراسر جهان درباره‌ی آن صحبت می‌شود و اندیشمندان زیادی عمر خود را گذاشته‌اند تا مفاهیم مربوط به آن را تبیین کنند را بررسی کرده است. بررسی‌های تاریخی کتاب باعث شده است که بتواند تصویر جالبی از شکل‌گیری زندگی سیاسی در جهان ارائه کند. این کتاب برای تمام دانشجویان رشته‌های علوم سیاسی و جامعه‌شناسی و همچنین تمام کسانی که به سیر تحولات سیاسی بر اساس فعالیت‌های اجتماعی علاقه‌مندند و می‌خواهند درک بهتری از تاریخ سیاسی جهان داشته‌ باشند می‌توانند این کتاب را برای مطالعه انتخاب کنند. منابع پایان کتاب نیز منابع ارزشمندی برای پژوهش‌های جدی در این زمینه است و پژوهشگران می‌توانند از آن بهره ببرند.

آنچه در بالا خواندید بررسی و نقد کتاب جامعه‌شناسی سیاسی اثر حسین بشیریه است. خرید و دانلود کتاب الکترونیکی این اثر در همین صفحه ممکن است.