کتاب توفیق طنز جلد 371346 نشر پرنیان اندیش

توفیق، نشریه‌ای فکاهی و طنزآمیز بود که در مدّت نیم قرن، از ۱۳۰۲ تا سال ۱۳۵۰ خورشیدی به صورت‌های گوناگون از جمله هفته‌نامه و ماهنامه منتشر می‌شد. حسین توفیق، در نخستین دوره‌ی انتشار آن، یعنی از آغاز تا پیش از سقوط رضاشاه در ۱۳۲۰، بنیانگذار و سردبیر این نشریه بود. در این دوره، توفیق نشریه‌ای نیمه‌فکاهی و نیمه‌جدّی بود. بعدها بیشتر صورت فکاهی گرفت و پس از مدتی یعنی از سال ۱۳۱۱ به طور کامل ادبی شد. دوباره از سال ۱۳۱۷، به‌صورت کاملاً فکاهی - اجتماعی درآمد. این دوره با مرگ حسین توفیق به پایان رسید. در دوره‌ی بعدی انتشار توفیق که تا سقوط دولت دکتر محمد مصدق در ۱۳۳۲ ادامه یافت، بیشتر به مسائل اخلاقی و اجتماعی پرداخته شد. در این دوره فرزند توفیق، یعنی محمدعلی توفیق مسئولیت نشریه را برعهده داشت. فضای به نسبت بازی که طی آن دوره در کشور وجود داشت، این امکان را فراهم آورد تا مطالب توفیق با حفظ روش فکاهی و طنزآمیز خود، همانند اغلب جراید دیگر، لحنی انتقادی بگیرد. به ویژه، بی‌ثباتی در امور کشور و ناپایداری دولت‌ها دستمایه‌ی اصلی طنز توفیق در انتقادهای روزافزونش بود که البته توقیف‌های چندباره‌ی آن را نیز در پی داشت. به عنوان نمونه، توفیق در انتقاد از عملکرد نخست‌وزیران، برای آنان نام‌های طنز می‌ساخت. طنز توفیق ماهیتی ملّی و ضداستعماری داشت و در دوران ملّی‌شدن صنعت نفت، ضمن حمایت از آن و ملّی‌شدن شیلات، همچنان از دولت‌ها انتقاد می‌کرد. توفیق اگرچه از درگیری با دربار پرهیز می‌کرد، ولی در کشاکش کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، با تندی از پهلوی دوّم انتقاد کرد. بدین ترتیب، مغضوب گردید، دفتر نشریه و خانه‌اش تاراج شد و یک سال هم به قلعه‌ی فلک‌الافلاک خرّم‌آباد و جزیره‌ی خارک تبعید گردید. برادران توفیق یعنی حسن، حسین و عباس نوه‌های خواهری حسین توفیق (بنیانگذار) بودند که در دوره‌ی دوّم انتشار نشریه، به عنوان کاریکاتوریست، نویسنده، شاعر، سردبیر و در سال‌های پایانی هم، گردانندگان اصلی تحریریه بودند. آن‌ها از ۱۳۳۶ خورشیدی، روزنامه‌ای فکاهی و طنزآمیز به نام فکاهی منتشر کردند که مورد استقبال مردم قرار گرفت.