سه جُستار تألیفی این مجموعه در واقع بخشی از یک پژوهش بزرگتر تحت عنوان «زماننگری و کیهانباوری در عصر صفویه» است که مجال انجام دادنش در دورۀ پسادکترا میسر شد. این فرصت استثنایی زمانی به دست آمد که به پیشنهاد استاد فقیدم، دکتر صادق آئینهوند، و از محل کرسی علمی ایشان، بنیاد ملی نخبگان پژوهانهای یکساله را تحت عنوان «جایزۀ شهید دکتر چمران» در اختیار مؤلف قرار داد. دو مقالۀ ترجمهای نیز نوشتارهاییاند که در طی همین مسیر پژوهشی به یاری مؤلف آمدند و حیف آمد که به فارسی ترجمه نشوند. این دو جُستار طرحها و رویکردهایی نو را برای ارزیابی زمان و کیهان در تاریخ ایران و جهان اسلام ارائه کردهاند.
در کنار هم قرار گرفتنِ این پنج جُستار به لطف اشتراکِ مضمونِ اصلی آنها میسر شده است که همانا زمان و کیهان است.
مؤلف این مجموعه را به اعتبار رویکرد زمانمحورِ مورخان به جهان پیرامون خویش و باور آنها به دخالت امور کیهانی در زندگی بشری، به ترتیب با دو مفهوم «زماننگری» و «کیهانباوری»، ممتاز ساخته است. پژوهش در معنا و تأثیر این دو مفهوم در عرصۀ تاریخنگاری عصر صفویه، با این پرسش اساسی آغاز شد که آیا ایدههای کیهانی میتوانسته بر محتوای تاریخنگاریها و نیز شیوههای تاریخنویسی تأثیرگذار باشد؟ و اگر آری، چگونه؟ مؤلف با توجه به میراث غنیِ تاریخنگاریِ عصر صفویه و نیز با ملاحظۀ آشنایی بیشتر با این دورۀ تاریخی، بر آن شد تا این پرسش را در زمینۀ تاریخ صفویه طرح کند.