دوران نوجوانی دوران گذر از کودکی به بزرگسالی است که نیازهای رشدی خاص خود را دارد. این دوران، دوران تغییرات سریع جسمی، روانی، شناختی و اجتماعی است. رشد شناختی نوجوان، در رشد شخصیت و شکلگیری هویت او نقش مهمی دارد. استقلال از خانواده یکی از تکالیف نوجوان است. والدین قاطع برای خودمختاری از یک سو و رفتار منضبط از سوی دیگر، ارزش زیادی قایلاند. آنها برای نوجوان توضیح میدهند که از او انتظار دارند چه کارهایی را انجام دهد و چه کارهایی را انجام ندهد. در عین حال به او حق انتخاب و مسئولیتپذیری میدهند و با این کار احساس استقلال را در او میپرورانند. نوجوانانی که والدین خودکامه و مستبدی دارند و نیز فرزندان والدین سهلگیر، بیبندوبار یا والدین بیاعتنا که غیرمسئول و بیتوجه هستند، دچار مشکلات بسیاری میشوند.
در طی فرایند نوجوانی، ارتباط نوجوانان با همسالانشان اهمیت زیادی مییابد و ارتباط آنها با والدینشان کمرنگتر میشود. همسالان در یادگیری مهارتهای اجتماعی نقش مهمی را ایفا میکنند. پس پذیرفته شدن از سوی همسالان و داشتن چند دوست صمیمی، در زندگی نوجوان اهمیت بسیاری دارد. دوستان نزدیک معمولاً همسن و همجنس هستند و زمینههای خانوادگی و ارزشها و هدفهای مشابهی دارند.
یکی از مسائل عمدهی نوجوان، شکلگیری هویت است. افرادی که هویتی قوی دارند، خویشتن خود را میشناسند و در نیازها و انگیزههای آنها انسجامی وجود دارد. مشکلاتی که بر سر راه شکلگیری هویت وجود دارند، عبارتند از: سردرگمی در یافتن هویت خویش یا ناتوانی در ایجاد هویتی باثبات.