درباره تجربه مدرنیته به روایت فضاهای تجاری شهر تهران
تهران به عنوان مرکز سیاسی کشور، بیش از یک شهر بزرگ و پُرجمعیت است که رشد ناموزون و نامتعادل و تنوع قومی و مهاجرپذیری گسترده، وجه ممیزۀ آن از دیگر شهرهای بزرگ کشور است. تهران به تافتۀ جدابافتهای تبدیل شده که مجموعهای از ویژگیها، ارزشها و هیجانهای گاه متناقض را نیز در خود نمایان دارد. تراکم سرمایههای فرهنگی و خُردهفرهنگی، تراکم سرمایههای اقتصادی، سیاسی و نمادین، تحرک و رقابت اجتماعی بالا، تنوع سبکهای زندگی و بسیاری از ویژگیهای دیگر، معنای فرهنگی تهران را به مثابه فضا و مکانی زیسته در ذهن ساکنان و غیر ساکنان آن بسیار متمایز میسازد.
در این نوشتارِ پژوهشمحور، رویکرد جدیدی نسبت به تحولاتی از نوع مدرنیته ایرانی آزمون میشود. در این رویکرد، در پیوند میان فضا و زمان، تحولات و تغییرات فضاهای شهری، بیانگر نوع و میزان تأثیرگذاری اندیشههای مدرنیستی در شهر تهران دانسته میشود. بر این مبنا، تهران از زمانی که تبدیل به یک شهر میشود، بستر تاریخیِ تحولاتی قرار میگیرد که امکان روی دادن مدرنیته و تجربۀ همگانی آن را فراهم میکند. بدین ترتیب، روایتهای ممتد از کالبد و کاربرد فضاهای شهری در چند دورۀ منقطع تاریخی میتواند به گونهای تاریخنگاری فضایی باشد؛ تاریخی که اساساً توسط فضاهای شهری روایت میشود و حافظه جمعی یک مکان، با گذشت زمان آن را به خاطر میسپارد.