کتاب پارسیان اثر جیمز بارتر نشر گروه انتشاراتی ققنوس

در حدود ۷۵۰۰ سال پیش از میلاد، در دوره‌ای که انسان‌شناسان آن را نوسنگی نخستین می‌نامند، ایران زیستگاه تعدادی ایلات کوچگر بود که به کوچ سالانه می‌پرداختند. آن‌ها زندگی بسیار ساده‌ای داشتند و رمه‌های بُز و گوسفند خود را از چراگاهی به چراگاهی می‌راندند، بی‌آن که از ماندگاری و یکجانشینی درکی داشته باشند. اما باستان‌شناسان می‌گویند که در حدود پنج هزار سال پیش از میلاد، نخستین تمدن‌های پایا و یکجانشین سر برآوردند. باستان‌شناسانی که در محوطه‌های مختلف مشغول حفاری بودند دفینه‌هایی از دست‌ساخته‌ها را از زیر خاک بیرون آوردند ــ نظیر بازمانده‌های نظام‌های اولیه آبیاری، مجموعه بناهای ساده اما دائمی، ابزارهای فلزی ابتدایی، سفالینه‌ها، و گورهایی حاکی از وجود مراسم خاکسپاری آیینی ــ که همگی بر وجود نخستین تمدن‌های یکجانشین دلالت دارند. اما هیچ کدام از اقوامی که این آبادی‌ها را پدید آوردند به عنوان تمدنی شاخص و قدرتمند شناخته نمی‌شدند و باستان‌شناسان مطمئنند که این منطقه زیستگاه آمیزه‌ای از گروه‌های یکجانشین و ایلات کوچگر بوده است. درهم‌آمیزی این نخستین اقوام یکجانشین با ایلات کوچگر بود که شالوده‌ای را فراهم ساخت که امپراتوری هخامنشی بر آن بنا نهاده شد