کتاب ماه به روایت آه

مسلم بن عقیل

یک دست به چوبدستی که عصایش بود و دست دیگر بر شانه نحیفِ من که پسرش بودم. چشمانِ پدر هر سال کم سوتر می شد و من هر روز، گاه تا دو یا سه بار، با پاره نمدی لوله شده در زیر بغل، پدر را از خانه تا مسجد پیامبر و از مسجد تا خانه همراهی می کردم.
پسر بچه ای بودم ده ـ یازده ساله، پابرهنه، بر کوچه های خاکی و تفته مدینه، با شانه ای عرق سوز شده در زیر دست پدر؛ پدری که افزایش سن جسم و کاهش سوی چشم، هر سال از فاصله گامهایش می کاست و بر سنگینی فشار دستش بر شانه ام می افزود.
مسجد پیامبر با حصیرهایی از لیف خرما فرش شده بود. تا پدر به سلام و حال پرسی از اهل مسجد مشغول بود، پاره نمد را، جای همیشگی، کنار دیوار پهن می کردم. پدر که عصا را به دیوار تکیه می داد و بر نمد می نشست، معمولاً چند نفری بر گِردِ او می نشستند. این یکی برای شنیدن حدیث آمده بود، آن یک برای دیدار خویشان و یاران پیامبر، این دیگری برای شنیدن و ثبت سیره و روش رسول خدا در مواجهه با امری خاص. بیشتر سوالاتی که از پدرم می شد، مربوط به علم الانَساب و تبارشناسی افراد و اقوام و قبایل عرب بود. پدرم حافظه ای حیرت انگیز داشت و شجره و ریشه و پیوندهای فامیلی افراد و قبایل را از خود آنان نیکوتر می دانست.
روزی، یکی از تجار یمن که از گستره دانش پدرم در بُهت و حیرت فرو رفته بود، از او پرسید: «ای پسرعموی پیامبر، آیا در تمام عالم، پس از خدا و رسول او، کسی هست که به اندازه تو بداند؟» پدرم به حسرت آهی کشید و سر تکان داد و با لبخندی تلخ گفت: «به خدا قسم، دانشِ من و تمام جهانیان، در برابر آنچه برادرم علی ـ که سلام خدا بر او ـ می داند، چون قطره ای است در برابر دریا. بسیار می شنیدیم از فرستاده خدا ـ که درود خدا بر او ـ که: من شهر دانشم و علی دروازه ورود به این شهر است. علی در ابلاغ پیام خدا شریک و مددکارِ پیامبر بود و پیامبر بارها او را در نسبت با خویش، به منزله هارون در نسبت با موسی می دانست...»
یکی از نزدیکان خلیفه وقت، با برافروختگی پرسید: «می خواهی بگویی برادرت حتی از خلیفه و جانشین پیامبر هم بیشتر می داند؟» پدرم با زیرکی و هوشمندی مخصوص به خود، با لبخند پاسخ داد: «نه، هرگز. برادرم علی، تنها به اندازه خلیفه و جانشین به حق پیامبر می داند!»