کتاب موسیقی ملی ایران داریوش صفوت نشر پندار تابان

همانند اکثر کشورهای دارای زبان‌های هند و اروپایی، ایران نیز جزو جهان موسیقی مقامی (مُدال) به شمار می‌آید.

موسیقی ایرانی مجموعه‌ای است از تعداد زیادی آهنگ (مِلُدی) به نام « گوشه ». این گوشه‌ها، مِلُدی‌های کم و بیش کوتاهی هستند که تعداد آنها بر حسب روایت‌های مختلف استادان نسل گذشته، متفاوت است. امّا، به هر حال طبق نظم خاصی به نام « ردیف » از پی یکدیگر می‌آیند. این نظم دقیق که موجب می‌شود گوشه‌ها به یکدیگر اتصال پیدا کنند و مجموعه‌هایی همگون پدید آورند، یکی از ویژگی‌های اساسی ردیف موسیقی ایرانی است.

« ردیف » دارای دوازده مجموعه‌ی مقامی (سیستم مُدال) است که به هفت مجموعه‌ی اصلی به نام « دستگاه » و ۵ مجموعه‌ی فرعی به نام « آواز » تقسیم شده‌اند.

اتصال گوشه‌ها به یکدیگر باید به طرز نامحسوس و با ظرافت انجام شود، و این هنری است بس دشوار. روش صحیح اتصال این است که درجات هفت گانه‌ی گام ایرانی، هر یک به نوبه‌ی خود از طرف ناحیه‌ی بم به طرف زیر، « شاهدِ » یک یا چند گوشه قرار گیرند (چنان که در فصل ۴ گفته خواهد شد).

لازم به ذکر است که اصطلاح « آواز » گاهی به معنای عام کلمه برای معرفی هر یک از ۱۲ مجموعه‌ی مقامی به کار می‌رود. در این معنا، آواز از سه عنصر زیرتشکیل می‌شود:

ـ گام

ـ توالی گوشه‌ها

ـ کیفیت و حالت

-از متن کتاب-