کتاب صوتی رایگان درس گفتار شب نیکوس کازانتزاکیس نشر موسسه چهره‌ی فرزانه‌ی روز

یکی از اصولِ آن چه خواهم گفت تحت عنوانِ ذهنِ روشن و قلبِ گرم مروری است بر کتابِ خاطرات‌ای که همسرِ دومِ نیکوس کازانتزاکیس درباره‌یِ او نوشته است. حُسنِ عمده‌یِ این زندگی‌نامه‌ این است که تقریباً از کنار هم نهاده شدنِ نامه‌هایِ کازانتزاکیس فراهم آمده و بسیار مستند است.

یگانه‌راهِ روبرویی با هر متفکّری این است که ببینیم چه نکاتِ مثبت و نقاطِ قوّت‌ای را در زندگی و اندیشه‌یِ او می‌یابیم و سعی کنیم آنها را در زندگی و اندیشه‌یِ خود، فهم و قبول و هضم کرده و بالمآل جذب کنیم. در این کتاب، از اندیشه‌هایِ کازانتزاکیس خبری نیست، امّا از طرزِ زندگیِ او گزارش‌هایِ فراوان و بسیار آموزنده‌ای می‌بینیم. بنابراین، فقط به نکاتِ مثبتی می‌پردازم که در طرزِ زندگیِ کازانتزاکیس می‌بینیم. به‌گمانم، کازانتزاکیس یکی از معنویانِ قرن بیستم است.

از این کتاب چهل و ‌سه نکته یادداشت کرده‌ام که می‌توان و باید از کسی مثلِ کازانتزاکیس آموخت. ابتدا، به ویژگی‌های می‌پردازم که کازانتزاکیس در ارتباط با خدا داشت و همسراش از او نقل می‌کند و به مکتوبات خودِ کازانتزاکیس مستند است:

۱. خداجویی؛

۲. تأکید بر مؤلّفه‌یِ ایمان؛

۳. اعتقاد به راهِ سربالا که به طورِ معمول با فدا کردنِ خوشی به دست می‌آید و راهِ طالبانِ تعالی است؛

۴. نفرت از طرزِ تلقّی که همیشه در جستجوِ آسایش در زندگی است؛

۵. اعتقاد به این که خدا جهان را بر اساسِ قوانینِ ضروری اداره و تدبیر می‌کند و رفتارِ درست در مواجهه با اراده‌یِ خدا این است که قهرمان‌وار و آرام با ضرورتِ جهان مواجه شویم و آن را بپذیریم؛

۶. سپاس‌مندی از هستی؛

۷. عقیده به قدرتِ همه‌جانبه‌یِ روحِ آدمی: با دست‌یابی به ساحتِ روح همه‌یِ تنگناها و مشکلاتِ ناشی از انحصار در بدن از بین خواهند رفت. توجّه به روح یعنی فقط نیامده‌ام که به خواسته‌هایِ جسم توجّه کنم، بلکه آمده‌ام که بر خواسته‌هایِ جسمِ خود غلبه کنم.

نکاتی که کازانتزاکیس در بابِ ارتباط با خودش گفته است:

۸. من فقط برایِ نجاتِ روحِ خودم آمده‌ام و بزرگترین مسؤولیّت و رسالت و مأموریّتی است که برایِ خود قائلم؛

۹. نجاتِ روح به دو چیز نیاز دارد: روشنیِ ذهن و گرمایِ قلب. کسانی که ذهنِ روشن ندارند، راه را گم می‌کنند و کسانی که قلبِ گرم ندارند، ولو با ذهنِ روشن راه را بیابند، ولی احتمالِ رفتن در آن راه را ندارند؛

۱۰. خودانگیختگی یا خودفرمانروایی: زندگیی همراه با نجاتِ روح خواهد بود که انسان در آن گوش به فرمانِ وجدان و عقلِ خود باشد؛

۱۱. هیچ انسانی نباید به رؤیاهایِ خود پشت کند. رؤیاها رسالتِ ما را نشان می‌دهند؛

۱۲. در بابِ رؤیاهام سازش‌ناپذیر ام، چون هویّتم به آنها است. اگر از آنها کوتاه بیایم خود را گم می‌کنم؛

۱۳. زیاده‌خواهم: هدفی عظیم در پیش دارم و آن را صغیر و حقیر نمی‌کنم. می‌خواهم با زندگیِ کاملی پیش بروم؛

۱۴. در راهِ آرمان‌هایِ خود سخت‌کوشم و زندگی را جدّی می‌گیرم؛