کتاب صوتی رایگان درس گفتار حریم خصوصی نشر موسسه چهره‌ی فرزانه‌ی روز

درباره‌یِ حریم خصوصی، در دو قلمرو، بحث می‌شود: حقوق و اخلاق. این جا به بحث از دیدگاه حقوقی نمیپردازم، هر چند امروزه، اهمّیّتِ بیشترِ حریم خصوصی به خاطرِ اموری است که از ناحیه‌یِ حقوقی آن را تهدید یا تحدید می‌کنند.

اوّل، به این می‌پردازم که خاستگاهِ مشکلِ حریمِ خصوصی در کجا است. در زندگیِ اجتماعی دو دسته کنش و واکنش داریم. آثارِ یک دسته، غیر از کننده‌یِ عمل، بر دیگران نیز وارد و واقع می‌شود، امّا آثارِ دسته‌یِ دیگر فقط عائدِ فاعل می‌شود. بنابراین، هر عملی، به اعتبارِ آثارِ آن، یا فردی است یا جمعی. این تقسیم‌بندی حصر عقلی است، بنابراین مصادیق آن محلِّ بحث واقع می‌شوند.

حال، چه گونه می‌توانیم عملِ فردی و جمعی را تعریف کنیم که هر کدام مصداق‌دار باشند؟ مثلاً اگر پرخوری مدام باشد، بدن تغییراتی می‌کند که می‌تواند از طریقِ ژنتیک به فرزند منتقل ‌شود. وقتی حریمِ خصوصی طرح می‌شود این گونه تدقیقات را به حساب نمی‌آورند. معمولاً، آن چه را فهمِ عرفی عملِ فردی می‌گوید در نظر می‌گیرند، امّا اگر اصلِ علّیّت را بپذیریم، به یک معنا، تقریباً عملِ فردی نداریم.

اَعمالِ جمعی از شش منظر محلِّ ارزش‌گذاری قرار می‌گیرند: حقوقی و قانونی، اخلاقی، مطابقت با آداب و رسوم، دینی و مذهبی، زیبایی‌شناسی و مصلحت‌اندیشانه. بسیاری از فلیسوفانِ اخلاق گفته‌اند که اَعمالِ فردی از منظرِ اخلاقی محلِّ ارزش‌گذاری قرار می‌گیرند. امّا آیا اَعمالِ فردی از منظرِ حقوقی نیز می‌توانند ارزش‌گذاری شوند؟ در ادامه به شش معنایِ مختلفِ حریمِ خصوصی می‌پردازیم که ممکن است کسی به تعدادی یا به همه‌یِ آنها قائل باشد.