کتاب صوتی فراروایت در ارباب حلقه ها نشر آوانامه

تالکین و جهان داستانی او

«جان رولند روئل تالکین» نویسنده و لغت‌شناس شهیر انگلیسی است که بین سال‌های ۱۸۹۲ و ۱۹۷۳ زیسته. او را بیش از همه با سه‌گانه‌ی «ارباب حلقه‌ها» می‌شناسند. اما دلیل اصلی شهرت او، نه خلق یک سه‌گانه‌ی فانتزی حماسی، که خلق یک جهان داستانی کامل و پیچیده است. او که سال‌ها در دانشگاه آکسفورد به تدریس زبان‌شناسی تاریخی مشغول بود، علاقه‌ی بسیاری به ساختن زبان‌های جدید داشت و در جهان شگفتی که رویدادهای «هابیت»، «ارباب حلقه‌ها»، «سیلماریلیون»، «فرزندان هورین» و دیگر آثارش در آن حادث می‌شوند، علاوه بر آفرینش چندین نژاد گوناگون، چند زبان کامل و بدیع هم برای برخی از نژادها آفریده است. جهان داستانی تالکین توجه فیلم‌ساز بزرگی چون «پیتر جکسون» را برای اقتباس‌های سینمایی از ارباب حلقه‌ها و هابیت و نیز شبکه‌ی آمازون برای ساخت سریالی مفصل با نام «حلقه‌های قدرت» جلب کرد. در کنار موفقیتی که این آثار اقتباسی کسب کردند، در هر اثر فانتزی یا حماسی‌ای که پس از تالکین نوشته شده، می‌توان نقشی پررنگ از او را دید. شاید اگر جی. آر. آر. تالکین در روزگار گذشته ارباب حلقه‌ها و شاهکارهای دیگرش را خلق نمی‌کرد، نه «جورج آر. آر. مارتین» «آوای یخ و آتش» را می‌نوشت و نه «جی. کی. رولینگ» مجموعه‌ی محبوب «هری پاتر» را به رشته‌ی تحریر در می‌آورد.

آمدوشد به پشت صحنه‌ی ماجرای داستانی

«آندری تارکوفسکی» فیلمساز بزرگ روس در فیلم «نوستالژیا» می‌گوید: «یک کتاب که توسط هزار نفر متفاوت خوانده شده، هزار کتاب متفاوت است.» رویارویی با هر داستانی هم هویت ما را شکل می‌دهد و هم از هویت ما برای شکل‌گیری خود بهره می‌گیرد. به همین خاطر، داستان بسته به مخاطبش، ساخته می‌شود، فرو می‌ریزد و از نو شکل می‌گیرد. مواجهه‌ی هر فرد با هر اثر داستانی این چرخه‌ی دوسویه را شکل می‌دهد. از این رو، با مطالعه‌ی نقدها و دقت بیشتر در داستان، رابطه‌ی میان مخاطب و متن به‌تدریج چنان تنگاتنگ می‌شود که دنیای داستان جایی میان تجربه‌های زیسته پیدا می‌کند. «ارباب حلقه‌ها» و به‌طور کلی جهان داستانی تالکین هم دنیایی است زیر سطح فانتزی و مشهودش، هم مفاهیم عمیق‌تری می‌توان جست و هم بررسی جنبه‌های روایی آن جای تأمل بسیار دارد. «فراروایت در ارباب حلقه‌ها» تأملی است جدی بر شگردهای متنوع و متعدد روایتی که تالکین برای بیان داستانش استفاده کرده و هم مخاطبان آثار این نویسنده‌ی می‌توانند از آن بهره ببرند و هم برای علاقه‌مندان به نویسندگی و نقد می‌تواند مفید باشد. این کتاب بر اساس مقاله‌ای از «مری ر. بومن» گرد آمده و پس از پیش‌درآمد دبیر مجموعه «رؤیا پورآذر» برای آشنایی بیشتر با مفاهیم نظری و کلیدواژه‌های مقاله، به «نظریه‌ی روایت در ارباب حلقه‌ها» می‌پردازد.

روایت ارباب حلقه‌ها و فراتر از آن

عنوان مقاله‌ی مری ر. بومن «این داستان پیش‌تر نوشته شده بود» است. تالکین خود درباره‌ی ارباب حلقه‌ها گفته بود: «این قصه حین نَقل بالید» و این بالیدن را می‌توان هم در ساحتی که داستان در آن سیر می‌کند دید و هم در حجم و گستره‌ی آن. بومن معتقد است ارباب حلقه‌ها از داستانی جذاب و تکان‌دهنده فراتر رفته و حاوی ژرف‌اندیشی درباره‌ی ماهیت داستان است. جنبه‌های فرارواییِ ارباب حلقه‌ها را در تمام ابعاد می‌توان دید. نویسنده از مکالمه‌ی میان شخصیت‌ها شروع می‌کند و با نمونه‌ای، نقش عمیق‌تر یک گفت‌وگوی به‌ظاهر ساده را نشان می‌دهد. یکی از ویژگی‌های بارز پرشمار جهان داستانی تالکین این است که تمام خرده‌روایت‌ها و داستان‌های فرعی حین روایت که شاید تنها اشاره‌ای کوچک به آن‌ها شده، همه در همین جهان اتفاق افتاده‌اند و تالکین جهانی خوداتکا ساخته که برای پیش‌برد حوادث و انتقال احساس‌ها دست‌به‌دامن جهان بیرونی و حقیقی نمی‌شود و معنا را در خود می‌سازد. این مقاله به تفصیل، شبکه‌ی داستانی، رنگ باختن فاصله‌ی میان داستان و زندگی، مرزهای میان مخاطب و شخصیت داستان و تردد میان دنیای داستان و دنیای واقعی را بررسی کرده و نکات جالب و ارزشمندی را ارائه کرده است. برای حضور ذهن بیشتر مخاطبان، خلاصه‌ی سه رمان «یاران حلقه»، «دو برج» و «بازگشت شاه» نیز به کتاب پیوست شده‌اند.

کتاب صوتی فراروایت در ارباب حلقه‌ها

نشر صوتی آوانامه طی همکاری با «نشر اطراف» کتاب صوتی «فراروایت در ارباب حلقه‌ها» اثر «مری ر. بومن» را با ترجمه‌ی «نیما م. اشرفی» و مقدمه‌ای از «رؤیا پورآذر» صوتی کرده است. همچون سه‌گانه‌ی «ارباب حلقه‌ها» که پیش‌تر توسط آوانامه صوتی شده است، گویندگی اثر بر عهده‌ی «آرمان سلطان‌زاده» بوده است.