کتاب جنگ ناهمتراز نشر دافوس

جنگ و دفاع به‌عنوان یکی از پدیده‌های زندگی بشر در طول تاریخ شاهد سبک‌های مختلفی در بین ملل، حکومت‌ها، گروه‌ها و نظریه‌پردازان بوده است. جنگ‌ها با پیشرفت فن‌آوری و به‌کارگیری تسلیحات نوین، ماهیت پیچیده‌تر و مخرب‌تری به خود گرفته و ‌هرروز در گوشه‌ای از جهان، شاهد کشتار انبوه انسان‌های بی‌گناه و تخریب و انهدام منابع، سرمایه‌ها و مراکز حیاتی و اقتصادی در اثر بمباران‌ها و انبوه آتش ویرانگر قدرت‌های سلطه‌جو ‌هستیم و این روند ادامه خواهد یافت.

تمرکز بر روی بحث سبک‌های جنگ و دفاع، ناشی از اهمیت درک تغییرات اساسی و دگرگون‌کننده امور نظامی و آمادگی جهت مواجهه با سبک‌های نوظهور در آینده و حتی پایه‌گذاری سبک‌های بومی در این عرصه است. ‌هر سبک از جنگ، تفکرات راهبردی و تاکتیکی جدید و‌ همچنین فناوری‌های نوظهور را به دنبال دارد. هر سبک نظامی ممکن است در ‌هر یک از حوزه‌های زیر، ویژگی‌های متمایز با سایر سبک‌ها داشته باشد:

۱- نوع رزمنده

۲- صحنه نبرد

۳- نوع سلاح، تجهیزات و مهمات

۴- اهداف قابل‌تصرف

۵- نوع ساختار سازمانی و روابط فرماندهی

برخی از سبک‌های جدید جنگ به‌صورت بخشی از جنگ‌، سابقه طولانی داشته‌اند (مانند عملیات روانی) لیکن به‌عنوان یک سبک از جنگ، توسعه فوق‌العاده یافته و فنون جدیدی در آن به‌کاررفته است. برخی از سبک‌های جدید جنگ در سال‌های اخیر به‌طورجدی وارد عملیات‌های نظامی شده‌اند (مانند جنگ اطلاعاتی و جنگ ناهمتراز) و برخی دیگر مانند جنگ محیطی، ‌هنوز زمینه‌های لازم فن‌آوری برای حضور آن‌ها درصحنه نبرد فراهم نشده ‌است.

تلاش‌ ارتش‌های کلاسیک برای افزایش برد، کشندگی، دقت و سرعت در جنگ، از کوتاه کردن نیزه‌ها و بلند کردن طول شمشیرها برای افزایش برد شروع و با اختراع ابزارهای کهن مانند سنگ‌انداز، منجنیق و کمان به‌منظور افزایش برد ادامه یافت. تفنگ با لوله خان‌دار، تانک، ‌هواپیما، بمب ‌هسته‌ای و ... ‌هرکدام عرصه‌های جدیدی درصحنه نبرد به وجود آوردند. ‌هر تحول علمی یا فن‌آوری جدید با توجه به میزان تأثیرگذاری‌اش در سرنوشت نبرد، سبب تغییر در سبک‌های جنگ می‌گردید. ارتش‌هایی که سلاح‌هایی با برد و دقت بیشتری داشتند، زودتر جابجا می‌شدند و کوبنده‌تر می‌جنگیدند، معمولاً در جنگ پیروز بودند. بدین سبب، بخش بزرگی از تلاش بشر مصروف گسترش برد، افزایش دقت، قدرت آتش و بالا بردن سرعت پیشروی ارتش‌ها شده است.

در دهه‌های اخیر برخی از این پارامترهای اصلی در سبک سنتی جنگ به مرزهای نهایی خود نزدیک شده ‌است و این حقیقت تنها توجیه‌کننده ظهور اصطلاح "انقلاب در امور نظامی "و تغییر در سبک‌های جنگ برای دستیابی به توان رزمی بیشتر است. در اوایل قرن بیستم، نظریه‌پردازان در کتاب‌های خود، پیروزی از راه قدرت ‌هوایی را در ساختن ‌هواپیمایی با برد ۶۰۰۰ مایل آرزومند بودند (که آرزویی محال می‌نمود)، اما امروز، گذشته از جنگ‌افزارهای فضایی‌، کمتر نقطه‌ای در جهان وجود دارد که نتوان با موشک‌های بالستیک قاره‌پیما، ناوهای ‌هواپیمابر، زیردریایی‌های اتمی، بمب‌افکن‌های دورپرواز با سوخت‌گیری دوباره، یا ترکیبی از این‌ها و دیگر سامانه‌های تسلیحاتی ‌هدف قرارداد.

توان کشندگی مطلق جنگ‌افزارهای متعارف از آغاز انقلاب صنعتی تا امروز،"صد ‌هزار "برابر شده و بدین معناست که جنگ‌افزار غیرهسته‌ای امروز، به‌طور متوسط، یک‌صد هزار بار کشنده‌تر از زمان جنگ دوم جهانی است. تنها در این نیم‌قرن اخیر است که سناریوهای ازهم‌پاشیدگی کره زمین به‌صورت جدی موضوع بحث قرار می‌گیرد. امروزه دانش در نقطه مرکزی جنگ جای گرفته و واقعیت و‌هم‌آور این ‌است که اگر دانش در گستره‌های متعارف زندگی بشر منبع اصلی فرآوری است، در حوزه جنگ سرچشمه نابودکنندگی خواهد بود. از دریچه طرح‌های گسترده و پیچیده تحقیقاتی برخی دولت‌ها، می‌توان به جنگ‌ها و جنگ‌افزارهای بیست تا سی سال آینده نگریست و از بسیاری از نوآوری‌ها در سبک جنگیدن سخن گفت.

در جنگ‌هایی که پیش‌رو داریم این پرسش کمتر به ذهن کسی خواهد رسید که لجمن کجاست، زیرا جبهه دیگر جایی نخواهد بود که نبرد اصلی در آن روی می‌دهد، بلکه نبرد پیوسته در حال عمق بخشیدن به عرصه خود در‌ همه ابعاد یعنی مسافت، ارتفاع و زمان و در عقبه، جناحین و بالا است.

پیام این نبرد روشن است؛ تسهیلات فرماندهی دشمن را نابود کنید، برای جلوگیری از رسیدن اطلاعات به سلسله‌مراتب فرماندهی، ارتباطات دشمن را از میان ببرید، در عمق ضربه بزنید، از ‌همه مهم‌تر بدانید که دشمن چه می‌کند و نگذارید بفهمد که شما چه انجام می‌دهید.

در حال حاضر روش‌های ریاضی و ‌هوش مصنوعی به‌منظور تجزیه‌وتحلیل عملیات‌های نظامی، طرح‌‌ریزی عملیات آتی و استفاده بهینه از نیروهای دفاعی در جهت تضمین امنیت ملّی، نقش رو به افزایش ایفا می‌کنند. این روش‌ها امکان طرح‌‌ریزی راهبردها و تاکتیک‌ها، دکترین استقرار نیروها و به‌کارگیری آن‌ها در شرایط واقعی و تعیین بهترین تاکتیک در حین نبرد واقعی را برای ما فراهم می‌آورند.

گروه آموزش‌های تخصصی زمینی

شناسنامه کتاب:

این کتاب برای اولین بار در سال ۱۳۸۷ در کمیته عملیات و تاکتیک گروه آموزش‌های تخصصی زمینی با توجه به رویکرد جنگ ناهمتراز توسط استادان گروه، سرهنگ ستاد زهتاب سلماسی، سرهنگ ستاد کریم صارمی و سرهنگ مخابرات ستاد سید محسن یارندی تدوین گردید. مجدداً در سال تحصیلی ۱۳۹۰ بر اساس بازخوردهای گرفته‌شده از استادان و دانشجویان، مورد تجدیدنظر قرار گرفت و با توجه به تشکیل کمیته بازنگری آیین رزم ناهمتراز که از نمایندگان معاونت آموزش، عملیات، اطلاعات و سایر مبادی ذیربط آجا و نزاجا تشکیل گردید مطالب این کتاب توسط سرهنگ بازنشسته ستاد محمدرضا شیخ جهت سال تحصیلی ۱۳۹۲- ۱۳۹۱ مورد بازبینی مجدد قرار گرفت. در سال ۱۳۹۹ بر اساس تهدیدات منطقه‌ای (گروه‌های مسلح غیردولتی تارشگری - تکفیری) و فرامنطقه‌ای و بر اساس نیاز توسط سرهنگ ستاد غلامرضا ملکی و سرهنگ ستاد عباس رضایی مورد تدوین مجدد قرار گرفت. همچنین با توجه به اینکه مباحث مطرح‌شده جنگ ناهمتراز در دوره عالی رسته‌ای تا رده گروه رزمی بوده و دانشجویان با انواع مزغل‌ها و نحوه تهیه و صورت‌بندی رزمگاه را به‌صورت رده تأمین، رده پدافند قاطع و رده مقاومت آشنا شده‌اند.

در کتاب جنگ ناهمتراز دافوس آجا تاکتیک‌های جنگ ناهمتراز در رده تیپ به بالا تدریس می‌شود و صورت‌بندی یکان‌های تیپ مستقل نزاجا را به‌صورت لایه درگیر و لایه فرسایش موردمطالعه قرارگرفته است و با توجه به سطح دافوس تدریس این کتاب، ازنظر محتوایی، صورت‌بندی و تاکتیک‌های جنگ ناهمتراز تکمیل‌کننده دانش دانشجویان است که در دوره عالی رسته‌ای مطالعه کرده‌اند.