کتاب تاریخ تفسیر و مفسران نشر بیکران دانش

قرآن مرتبه‌ای از علم الهی و جامع‌ترین، استوارترین و آخرین رهنمود خداوند برای دست‌یابی به صلاح، فلاح و سعادت دوجهان است. ویژگی‌های منحصربه‌فرد این کتاب بزرگ سبب گردیده است که نه‌تنها مسلمانان بلکه دانشمندان ادیان و مذاهب دیگر نیز به دید اعجاب به آن بنگرند و درصدد کشف رمز و رازهای ژرف، بدیع، هدایتگر و سازنده آن برآیند، همان‌گونه که پیامبر اکرم فرمودند: «فَإِذَا الْتَبَسَتْ عَلَیْکُمُ الْفِتَنُ کَقِطَعِ اللَّیْلِ الْمُظْلِمِ فَعَلَیْکُمْ بِالْقُرْآنِ فَإِنَّهُ شَافِعٌ مُشَفَّعٌ وَ مَاحِلٌ مُصَدَّقٌ وَ مَنْ جَعَلَهُ أَمَامَهُ قَادَهُ إِلَی الْجَنَّةِ وَ مَنْ جَعَلَهُ خَلْفَهُ سَاقَهُ إِلَی النَّارِ وَ هُوَ الدَّلِیلُ یَدُلُّ عَلَی خَیْرِ سَبِیلٍ...وَ لَهُ ظَهْرٌ وَ بَطْنٌ...ظَاهِرُهُ أَنِیقٌ وَ بَاطِنُهُ عَمِیقٌ لَهُ نُجُومٌ وَ عَلَی نُجُومِهِ نُجُومٌ لَا تُحْصَی عَجَائِبُهُ وَ لَا تُبْلَی غَرَائِبُهُ فِیهِ مَصَابِیحُ الْهُدَی وَ مَنَارُ الْحِکْمَةِ...» «هرگاه فتنه‌ها چون شب تار، شما را احاطه کرد، به قرآن روی آورید؛ چراکه شفاعتش پذیرفته و گزارشش از اعمال بندگان، تصدیق می‌شود. هر که قرآن را پیشوای خویش قرار دهد، او را به بهشت رهبری کند و هر که او را پشت سر اندازد، به دوزخش کشاند. راهنمایی است که انسان را به بهترین راه‌ها، راهنمایی می‌کند. قرآن را ظاهری است و باطنی، ظاهرش جلوه و زیبایی دارد و باطنش ژرف و عمیق است. ستارگانی دارد و ستارگانش را نیز ستارگانی. شگفتی‌هایش غیرقابل شمارش و عجایبش کهنه شدنی نیست...» امام باقر در تبیین این موضوع فرمود: «وَ لَوْ أَنَّ الْآیَةَ إِذَا نَزَلَتْ فِی قَوْمٍ ثُمَّ مَاتَ أُو اولئِک الْقَوْمُ مَاتَتِ الْآیَةُ لَمَا بَقِیَ مِنَ الْقُرْآنِ شَیْ‌ءٌ وَ لَکِنَّ الْقُرْآنَ یَجْرِی أَوَّلُهُ عَلَی آخِرِهِ مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ لِکُلِ قَوْمٍ آیَةٌ یَتْلُونَهَا هُمْ مِنْهَا مِنْ خَیْرٍ أَوْ شَرٍّ» روایت فضیل از امام باقر نیز آمده است: سألتُ اباجعفر عن هذه الروایه «ما مِن القرآن آیةٌ إلاّ و لها ظهرٌ و بطنٌ» فقال: «ظَهْرُهُ تَنْزِیلُهُ وَ بَطْنُهُ تَأْوِیلُهُ مِنْهُ مَا قَدْ مَضَی وَ مِنْهُ مَا لَمْ یَکُنْ یَجْرِی کَمَا یَجْرِی الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ کَمَا جَاءَ تَأْوِیلُ شَیْ‌ءٍ مِنْهُ یَکُونُ عَلَی الْأَمْوَاتِ کَمَا یَکُونُ عَلَی الْأَحْیَاءِ قَالَ اللَّهُ وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ نَحْنُ نَعْلَمُهُ.» فضیل ابن یسار گفت: از امام باقر درباره این روایت سؤال کردم: «هیچ آیه‌ای از قرآن نیست مگر آن‌که ظاهر و باطنی دارد»، امام در پاسخ فرمود ظاهر قرآن همان نزول آن و باطن آن تأویل آن است، برخی از قرآن تحقق یافته و برخی هنوز تحقق نیافته است، قرآن همانند خورشید و ماه در حال جریان و پرتوافشانی است. خداوند متعال بیان می‌کند: «نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ‌ء»ما این کتاب را بر ولایت، اولی‌الباب، و راسخون در علم است. و امام صادق فرمودند: «نحن راسخون فی العلم و نحن نعلم تأویله» ما راسخان در علم هستیم و ما تأویل قرآن را می‌دانیم. چنین انسانی قرآن تو نازل کردیم که بیانگر همه‌چیز است. قرآن کریم بیان‌کنندۀ هر چیز و تفسیر آن بر عهدۀ را تفسیر می‌کند و ما تفسیر قرآن را از اهل‌بیت گرفته‌ایم. و اهل‌بیت هم از خداوند متعال. پس بهترین هدیه به تمام انسان‌ها در سراسر هستی، یاد گرفتن علم تفسیر و تبیین آن است.