کتاب عشق نشر توس

از میان کتاب‌هایی که درباره عشق خوانده‌ام و شمارشان اندک نبوده است، یکی از آموزنده‌ترین نوشته‌ها، پژوهشی است که اینک ترجمه آن از نظر خوانندگان ارجمند می‌گذرد. دکتر رنه آلندی (Ren Allendy) روانپزشک و روانکاو بلندآوازه فرانسوی، دانشمندی بود که آدمی را فقط سرشته از آب و گل نمی‌دانست و در درمان بیمار تنها به تخته‌بند تن وی نظر نداشت، و بیهوده نیست که در حدود سال ۱۹۳۰ به مداوای آنتونن آرتو پرداخت و از دوستان و دوستدارانش بود و خود و نخستین همسرش ایوون (Yvonne) به آرتو کمک‌های مالی و معنوی فراوان کردند، تا آن دیده‌ور دردمند بتواند پاره‌ای از اندیشه‌هایش را درباره تئاتر و سینما تحقق بخشد و جامه عمل بپوشاند، و منجمله نمایشنامه‌هایی را که خود نگاشته بود به صحنه برد. نامه‌هایی که آنتونن آرتو به دکتر رنه آلندی و همسرش ایوون نوشته، در مجموعه کامل آثارش به چاپ رسیده است. رنه آلندی که مردی سخت فرهیخته بود و از فلسفه و عرفان شرق آگاهی داشت و صاحب تألیفات محققانه در باب رمزشناسی و کیمیاگری و خوابگزاری و... است، آرتو را با برخی از آن علوم و خاصه ستاره‌شناسی، آشنا کرد. همچنین رنه‌آلندی از نوادر متخصصان و خبرگان در شناخت زبان خاص بعضی سودازدگان، به‌ویژه کلام ظاهراً مذهبی و عرفانی آنان بود، که بر آرتو در ابداع شعر آوایی، یعنی شعری مرکب از واج‌ها، و فاقد لغات دارای مفاهیم، تأثیر عمیقی به جا گذاشت. گفتنی است که Anais Nin نویسنده صاحب‌نام آمریکایی (۱۹۷۷-۱۹۰۳) که با بسیاری از نویسندگان و هنرمندان بزرگ قرن، دوستی و محرمیّت داشت و در روانکاوی، پیرو مکتب رنه‌آلندی، و نیز روزگاری در نیویورک، دستیار روانکاو مشهور اتو رانک Otto Rank (۱۹۳۹-۱۸۸۴) از نخستین، پی‌سپران فروید بود، با آرتو نزد رنه‌آلندی آشنایی یافت، و به وی علاقه‌مند شد، و آرتو نیز بدو دل بست. منظور این است که رنه‌آلندی تنها روانپزشکی اهل حرفه و فن نبود، بلکه هنرمندان و نویسندگان و شاعران، به محفل وی، گرمی و غنا می‌بخشیدند. ایوون، همسر رنه‌آلندی در ۱۹۳۴ درگذشت و مرگ وی رنه‌آلندی را دچار چنان درد و اندوه جانکاهی ساخت که اگر یاری و ارشاد یک تن از روشن‌ضمیران هندومسلک نبود، شاید هرگز قد راست نمی‌کرد. رنه آلندی اندکی بعد باکولت (Colette)، خواهر همسر از دست شده، پیوند زناشویی بست که نامه‌های آرتو به این زن برجسته را نیز در مجموعه کامل آثارش می‌توان خواند. کتاب «عشق»، ثمره این تجربه دردانگیز رنه‌آلندی و رستاخیزش، پس از مرگ همسر، به دستگیری پیر طریقتی هندی است. و بنابراین فقط پژوهشی نظری نیست، بلکه سخن اهل درد است که آتش یافت را با نور شناخت درآمیخته است و از این‌رو بر دل می‌نشیند. -یادداشت مترجم-