کتاب خاستگاه روانی پوپولیسم نشر انتشارات مهرگان خرد

نظام‌های سیاسی و اجتماعی در اعصار بشری همواره ریشه در نحوه‌ی تعاملات فردی و برداشت انسان‌ها از محیط اطراف داشته است. هنگامی‌که مردم یک سرزمین را دموکرات و مردم سرزمینی دیگر حامی استبداد تلقی می‌شوند، بیش‌ازپیش به نحوه برداشت آن‌ها از سیاست و اجتماع مربوط می‌شود. این موضوع به‌طورکلی به رابطه‌ی روان‌شناسی و سیاست ارتباط پیدا می‌کند. بدین معنا که ریشه‌های روانی نظام‌های سیاسی چیست؟ گذشته مردم یک سرزمین چه نقشی در تعیین نظام‌های سیاسی آن‌ها دارد؟ چرا برخی کشورها به‌طور دائم در معرض خطر استبداد سیاسی، پوپولیسم و اقتدارگرایی قرار دارند؟ و خطرات دموکراسی در آینده چیست؟ به نظر می‌رسد مسائل روانی مردم جوامع گوناگون نقش بسزایی در سرنوشت سیاسی آن‌ها ایفا می‌کند. بدین‌جهت ما نیازمند روان‌شناسی سیاسی هستیم. البته روان‌شناسی سیاسی تا حدودی می‌تواند ما را نسبت به محیط درونی و در نهایت نسبت به محیط اطرافمان هوشیارتر سازد. ازاین‌جهت که شناخت دنیای درون افراد و بررسی احوالات گذشته آنان بصیرتی ایجاد می‌کند که در سایه آن می‌توان خطرات سیاست را گوشزد کرد و در قبال آینده سیاست و نظام‌های سیاسی تصمیماتی منطقی اتخاذ کرد. روان‌شناسان سیاسی یاور مصونیت از حقوق انسانی و هدایتگر آنان برای آگاهی از جنبه‌های زیرین سیاست هستند. به عبارتی ساده‌تر، روان‌شناسی سیاسی به ما یاد می‌دهد که برای شناخت نظام‌های سیاسی و از همه مهم‌تر ترسیم نقشه راهی برای آینده سیاسی جوامع معاصر به کندوکاو در گذشته افراد، تاریخ ملل، اسطوره‌های سیاسی و اجتماعی، نگرش اقوام گوناگون نسبت به سیاست و نظام سیاسی و واکاوی نگرش افراد روی بیاوریم و از تحلیل‌های سطحی و عامیانه بپرهیزیم. ازاین‌جهت روان‌شناسی سیاسی علمی «ژرفانگر» است و به دلیل آن‌که به رفتارهای فرهنگی و درونی افراد توجه می‌کند، رویکردی فرهنگی نیز تلقی می‌شود. بدین معنا که به نقش فرهنگ، آداب‌ورسوم، متغیرهای قومی و بومی، اختلالات فردی و جمعی و همچنین حقایق روانی افراد در جوامع گوناگون توجه خاصی نشان می‌دهد. به‌عنوان نمونه روان‌شناسی سیاسی به ما می‌گوید که ریشه‌های روانی پذیرش نظامیان در سیاست در جوامع امریکای لاتین چیست؟ یا اینکه چرا طبقات و شئون اجتماعی نظیر روحانیون در ایران و خاورمیانه از جایگاه خاصی برخوردار هستند؟ یا اینکه چرا جامعه‌ی مصر هم در ایام دیکتاتوری و هم تلاش برای دست‌یابی به دموکراسی به دامان «ژنرال» ها می‌افتند؟ آیا این انتخاب‌ها، قهری است یا اینکه ریشه‌ای روانی و انسانی دارد؟