هوش اخلاقی، یکی از مؤلفههای هوش معنوی یا عقل سلیم است. قرار گرفتن دو واژهی هوش و اخلاق در کنار هم، بیانگر داشتن هوش و مهارت است که با تکیه بر اصول اخلاقی الهی صحیح و عقل سلیم، ما را در خودشناسی و درنهایت حل چالشها و مسائل روزمره یاری میدهد. درواقع ما با فراگیری اصول اخلاقی الهی صحیح و عمل کردن مطابق با آنها، عقل سلیم یا قوهی تشخیص و تمیز خوب از بد را در خودمان پرورش میدهیم. هنگام مواجه با یک پیشامد، این هوش اخلاقی است که با کمک گرفتن از مهارت شناختی عقل سلیم، و پردازش سریع اصل اخلاقی متناسب با آن موقعیت، موجب بروز رفتاری عقلانی و منطقی در ما میشود. ما غالباً در هر پیشامدی به هنگام اصطکاک با دیگران، رفتاری واکنشی و هیجانی از خودمان نشان میدهیم، اما با فاصله گرفتن از آن پیشامد، یعنی وقتی که هیجانات در ما فروکش میکنند، با مرور و تحلیل دوبارهی آن ماجرا تازه متوجه قصور و اشتباه خودمان میشویم. هوش اخلاقی توان و استعدادی است که هرچه بیشتر در خودمان پرورش بدهیم، واکنشهای ما کمتر آنی، واکنشی و هیجانی میشود و بیشتر مبتنی بر اخلاق اصیل و خرد و عقل سلیم خواهند بود.