کتاب ‫واسطه گری هنر معاصر‮‬ موسسه فرهنگی پژوهشی چاپ و نشر نظر

واسطه‌گری یا دلالی هنری یک فعالیت دیرینه است. اما هر چه آثار بیش‌تر و بیش‌تری برای افراد، سازمان‌ها و اماکن پرشمارتر و پرشمارتری سفارش داده می‌شود، این کار نقش مرکزی‌تری در دنیای هنر نسبت به هر زمان دیگری در گذشته می‌یابد. راه و روش واحدی برای واسطه‌گری هنر معاصر وجود ندارد: این کار به مقتضای تفاوت طبیعی شرایط و فرصت‌های هر فعالیت وابسته است. رویکرد به واسطه‌گری می‌تواند ـ و باید ـ برای هر اثری که تولید می‌شود، یگانه و ویژه باشد. با این حال، در بین تمام روش‌های متفاوت برای پشتیبانی از هنر معاصر می‌توان تعدادی اصل و قرارداد مشترک را معطوف به این پرسش‌های اساسی شناسایی کرد که چه موقع، چرا و چه‌گونه باید واسطه‌گری کرد و چه‌طور حیات یک اثر پس از واسطه‌گری تضمین می‌شود. واسطه‌گری هنر معاصر در پی همین منظور است. کتاب مسیری مستقیم و عملیاتی را به سمت و در دل جایگشت‌های پیچیده و گوناگون واسطه‌گری معاصر ترسیم می‌کند – فرآیندی که امروزه واقعا جهانی شده است. هدف آن اشاره به موارد مفهومی و اخلاقی در زیربنای رویکردهای پشتیبانی فعلی‌ست، و همین‌طور ارائه‌ یک راهنمای نقل و نباتِ عملی برای واسطه‌گری موفق. بعضی از موارد کلیدی درباره‌ اموری هم‌چون اعتماد، پاسخ‌گویی و روابط بین افراد درگیر در واسطه‌گری نیز برجسته شده‌اند تا از بهترین کار تصویری واضح ارائه شود. فصل ۱ به بررسی فکری که پشت عمل واسطه‌گری نهفته می‌پردازد و به دلایل مختلف و اغلب نامرتبطی اعتنا می‌کند که چرا حامیان هنرمندان را مستقیما استخدام می‌کنند و چرا هنرمندان به واسطه‌گری آن‌ها تن می‌دهند. هم‌چنین برخی اصول راهنما برای طرفین ماجرا مطرح می‌شوند تا کل فرآیند ـ به عبارتی، قبل، حین و بعد از آفرینش اثر ـ را پی بگیرند. عمق و پیچیدگی این موضوع در فصل ۲ آزموده می‌شود. این فصل به طرح‌های بی‌شماری می‌پردازد که در شش دسته‌ اصلی از مدل واسطه‌گری شکل گرفته‌اند: مؤسسه‌ عمومی؛ بنیاد خصوصی؛ حوزه‌ عمومی؛ رویداد؛ خانه‌ شخصی؛ و بنگاه واسطه‌گری و دلالی. این فصل بی برو و برگرد نفسگیر است. طی آن با اشاره به خلاصه‌ای از چند نمونه‌ برگزیده معلوم می‌شود که اکنون حوزه‌ واسطه‌گری هنر تا چه اندازه توسعه‌یافته و سیال است. و این که چه‌گونه این کار با هم‌پوشانی این دسته‌ها و گاه ادغام آن‌ها با یکدیگر پرشور ـ و پیچیده ـ می‌شود. فصل ۳ یک راهنمای جامع قدم به قدم در هر مرحله از فرآیند واسطه‌گری پیش می‌نهد، از انتخاب هنرمند و نزدیک شدن به او، سامان دادن به یک پیشنهاد، تنظیم و امضای قرارداد گرفته تا گرفت‌ُوگیرهای عملی در خلق اثر و اطمینان یافتن از مستندسازی و عرضه‌ مناسب آن به عموم. با این حال، مسؤولیت‌‌پذیری با یک واسطه‌گری تمام نمی‌شود. بنا بر این، فصل ۴ به زندگی اثر هنری پس از آفرینش سر و کار دارد، هم از دیدگاه واسطه‌گر هم از دیدگاه هنرمند. این فصل به موارد مالکیت، نگهداری، نمایش، دارایی معنوی و توافق‌های فروش دوباره و جبران خسارت می‌پردازد. به‌این‌ترتیب، واسطه‌گری هنر معاصر نه تنها یک راهنمای عملی، بلکه رمزگشای فرآیندی‌ست که با وجود محبوبیت گسترده‌ هنر معاصر و تعداد روزافزون آثاری که در حوزه‌های عمومی و خصوصی با واسطه‌گری خلق شده‌اند، برای بسیاری گنگ و رازآلود است. کتاب حامیان بالقوه ‌را با هر بودجه، انگیزه و بلندپروازی آماده می‌کند تا بتوانند واسطه‌ خلق یک یا چند اثر برای خودشان بشوند و به آن‌ها آن‌چه را ممکن است با آن روبه‌رو شوند، نشان می‌دهد. این کتاب هم‌چنین الهام‌بخش هنرمندانی که با واسطه‌ها سر و کار دارند، بنگاه‌های واسطه‌‌‌گری و هنرگردان‌هاست. اما این کتاب مخاطب دیگری هم دارد: خوانندگانی که هیچ جور ارتباط حرفه‌یی با دنیای هنر ندارند، اما دوست دارند تا از فرآیندهای فیزیکی، مجادله‌های اخلاقی و حقوقی و گرفتاری‌های تدارکاتی نهفته در پی برخی از مهم‌ترین و خلاقانه‌ترین آثار هنری سال‌های اخیر سر در بیاورند.