بهار عربی یکی از رویدادهای جدید تحولات سیاسی جهان در هزارۀ سوم محسوب میشود؛ رویدادی که بعد از حملۀ ایالات متحدۀ آمریکا به عراق در دوران جورج بوش پسر که به خیال خود میرفت سلسلهای از تغییرات را در جهان عرب ایجاد کند، دومین رویداد عمیق در جهان عرب محسوب میشود؛ رویدادی که عرش دیکتاتوری کشورهای عربی را به لرزه درآورد و رهبران مستبد عرب را سرنگون کرد و میرفت همانند سقوط کمونیسم در شرق اروپا، دومینویی برای سقوط دیگر کشورهای عربی منطقه باشد. این فصل از قیامهای عربی از تونس آغاز شد، بلافاصله به مصر سرایت کرد و فوراً به لیبی، یمن و سوریه رسید. اما در سوریه متوقف شد و مسیر دیگری را پیمود.
بهار عربی نامی است که غربیها به آن دادهاند. قیامهای آن شباهتهای بسیاری با انقلابهای مخملین کشورهای کمونیستی دارد. چه از بابت خاستگاه اجتماعی و اقتصادی آن چه از بابت نقطۀ آغاز آن که مهمترینش در مصر روی داد. همانطور که اتحاد جماهیر شوروی رهبر کشورهای کمونیست بلوک شرق محسوب میشد، در جهان عرب نیز به واسطه تولید فکر مصر رهبر معنوی و فکری جهان عرب محسوب میشود. اما سیر تحولات سبب شد تا بهار عربی به زمستان عربی برسد. اتفاقاتی را که در سوریه، یمن و لیبی رخ دادند، میتوان نافرجامی برای طرحی دانست که آن را بهار عربی نامیدند. البته که هنوز خواستههای مردمی به قوت خود باقی است و مطالبۀ آزادی و دموکراسی همچنان جزو خواستۀ اصلی و مهم مردم عرب محسوب میشود، اما به چنان مشکلاتی برخورده که حرکت آن بسیار کند شده است، اما با قاطعیت میتوان گفت که از حرکت نایستاده است. سیر تحولات در جهان عرب، بهویژه در مصر و تونس، نقطۀ آغاز تحولات بهار عربی، به ما نشان خواهد داد که سیر تحولات در راهاند و این ارابه حرکتش متوقف نشده است.
در این کتاب تلاش شده است بهار عربی از جنبههای گوناگون دیده شود. هم از نگاه خارجی و سیاستمداران خارج از جهان عرب که در بخش اول مطالبشان را میخوانید، هم از نگاه سیاستمداران فعال در جامعۀ عرب و هم از نگاه روشنفکران، نویسندگان و اندیشمندان عرب که هرکدام از دریچۀ ویژۀ خود و از بُعدی که مورد اهتمامشان است، به تحولات نگاه کردهاند.
کتاب به دو بخش تقسیم شده است. بخش اول با وجود آنکه نویسندگان مقالات از چهرههای مطرح هستند، بیشتر جنبۀ ژورنالیستی و کمتر جنبۀ پژوهشی دارد. اما در بخش دوم تلاش شده است مقالات آن دسته از نویسندگانی آورده شود که بهطور عمیق دربارۀ بهار عربی پژوهش و اظهارنظر کردهاند. برای همین در بخش دوم عمیقتر به موضوع پرداخته شده است.