کتاب دیپلماسی عمومی جلد 1 محمدحسن شیخ الاسلامی نشر انتشارات مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه

در روابط بین‌الملل، تلاش برای دست‌یابی به محبوبیت و ایجاد جذابیت، پدیده ناآشنایی نیست. حاکمان و سیاست‌مداران در طول تاریخ همواره کوشیده‌اند سرزمین تحت حاکمیت خود را به مجموعه‌ای نمونه و پیشرو در پیشگاه افکارعمومی جهانی مبدل سازند. از تلاش حاکمانِ سرزمین‌های باستانی در نمایشِ جذابیت‌های فرهنگ و تمدن خود به‌وسیله ساخت بناهای باشکوه و جشن‌های پرآوازه گرفته تا ایجاد دپارتمان‌های عریض و طویل دیپلماسی عمومی در مقتدرترین و پیشرفته‌ترین دولت- ملت‌های هزاره سوم میلادی، همه و همه حاکی از اهتمام کنشگران کلان نسبت به ارتقای تصویرشان در سپهر روابط بین‌الملل است. چنین تلاش‌هایی را امروزه و در ادبیات دیپلماسی و روابط بین‌الملل، تلاش در جهت تولید «قدرت نرم» تفسیر می‌کنند. قدرت نرم به زبان ساده به معنای توانایی در ایجاد جاذبه است؛ جاذبه‌ای که تأثیرگذاری بر مخاطب را آسان‌تر می‌کند، و تأثیرگذاری‌ای که منافع ملی را برآورده می‌سازد. این‌که بخش‌هایی از فرهنگ، تمدن، و منش یک دولت- ملت از منظر بخش عمده‌ای از جهان دارای جذابیت باشد، قدرت نرمِ آن دولت- ملت تفسیر می‌شود. زمانی که یک حکومت در درون مرزهای خود به شیوه‌ای مسئولیت‌پذیرانه و موافق با حقوق ملتِ تحت حاکمیتش رفتار نماید، در سطح جهانی به آن حکومت به دیده احترام نگریسته و گفته می‌شود قدرت نرم بیش‌تری در اختیار دارد، چراکه جذاب‌تر است. مسلماً به حکومت پلیسیِ استالین، حکومت خشن و غیرانسانیِ خِمِرهای سرخ تحت مدیریت پول‌پوت، دیکتاتوریِ بدنام قذافی، کشور زندان‌مانندِ کره شمالی، و الیگارشی بی‌مهار عربستان سعودی از یک‌سو، و حکومت‌های کشورهای اسکاندیناوی و ژاپن از سوی دیگر، نگاه متفاوتی وجود دارد. همچنین رفتار یک کشور در عرصه سیاست خارجی نیز تعیینکننده میزان جذابیت آن کشور، و به عبارت دیگر کیفیت قدرت نرمش می‌باشد. در این راستا، رفتارهای مسئولانه کشورها در حوزه سیاست خارجی از قبیل اهتمام به سرنوشت ملت‌ها و دولت‌های فرومانده و توسعه‌نیافته، بهبود رابطه دوستانه با دولت‌ها و ملت‌های دیگر از طریق تحکیم پیوندهای فرهنگی و دیپلماتیک، احترام به حقوق بین‌الملل و قواعد آمره بین‌المللی، در حوزه سیاست خارجی می‌توانند نوع نگاه جهانیان به یک دولت- ملت را تغییر دهد و تصویر آن کشور را ارتقا بخشد.‌ زمانی که قدرت نرم یک کشور افزون‌تر شود، به همان میزان، آن کشور در تأمین منافع ملی و سعادت جمعیِ ملت خود با موانع و دشواری‌های کم‌تری مواجه خواهد بود. اهمیت یافتن بیش از پیش مفهوم قدرت نرم، کشورها را بر آن داشته تا با پذیرش این واقعیت که دوران یکه‌تازی دیپلماسی رسمی و سنتی پایان یافته، تمهیدات جدیدی در جهت به‌روز نمودن سازوکارها و راهبردهای دیپلماسی خود بیندیشند و تحولی ساختاری در رویکرد خود به روابط بین‌الملل ایجاد کنند. از این تمهیدات به‌عنوان «دیپلماسی عمومی» یاد می‌شود. اقبال روزافزون دولت‌ها به راهبردهای دیپلماسی عمومی، به معنای پذیرش این واقعیت در روابط بین‌الملل است که دیگر به مانند سابق، دولت‌ها صرفاً از طریق دیپلماسی پشت درب‌های بسته قادر نخواهند بود منافع ملی خود را برآورده سازند. پذیرش چنین واقعیتی ناشی از اهمیت یافتن متغیرِ «افکار عمومی» در روابط بین‌الملل جدید می‌باشد. دیپلماسی عمومی به‌ مثابه ابزاری است که با مؤلفه کلیدیِ افکارعمومی ارتباط برقرار نموده و منافع هر کشور را از طریق همراه نمودن آن‌ها با خود تأمین می‌سازد... -قسمتی از متن کتاب-