کتاب هشت گفتار درباره ی موسیقی; 4 نشر پندار تابان

قصد داریم تا آنجا که ضرورت داشته باشد جنبه‌های تاریخی موسیقی ایران را بررسی کنیم، تا ببینیم این موسیقی که امروز در دست ماست از کجا آمده، چه سابقه‌ای دارد و از چه ترکیب شده است. در نتیجه بتوانیم آن را ارزیابی کنیم و ارزش واقعی آن را بسنجیم. در اینجا قصدِ بحث تاریخی به‌صورت تخصصی نداریم. فقط چند نکته وجود دارد که به بحث تاریخی مختصری نیاز دارد. نکته‌ی اول این است که به نظر بنده و کسانی که در موسیقی ایرانی تحقیق کرده‌اند، موسیقی ایرانی یکی از قدیمی‌ترین موسیقی‌های دنیاست. البته عرض نمی‌کنم «قدیمی‌ترین»، ولی «یکی از قدیمی‌ترین» موسیقی‌های دنیاست. نکته‌ی دوم اینکه اگر نگوییم «اصیل‌ترین»، باید بگوییم «یکی از اصیل‌ترین» موسیقی‌های دنیاست. یعنی در دنیا سه موسیقی از حیث اصالت، هم‌عرض و هم‌دوش یکدیگر هستند. موسیقی چین، موسیقی هند و موسیقی ایران. البته فعلاً بین این سه امتیازی نمی‌گذاریم که کدام‌یک اصیل‌تر است. سومین نکته که بسیار هم دقیق است و شاید کم‌تر به آن توجه شده، این است که می‌توان گفت موسیقی ایرانی «استوارترین» و «قوام‌یافته‌ترین» موسیقی دنیاست. شاید کسی به این موضوع توجه نکرده باشد. بدین جهت ما در این سخنرانی به آن می‌پردازیم و البته ادعا نداریم که این موضوع را ثابت می‌کنیم، ولی تا آنجا که مدارک تاریخی اجازه می‌دهد و تحقیقات ما امکان می‌دهد، این نکته را بررسی می‌کنیم. برای این منظور باید مختصری از تاریخ موسیقی ایران را بازگوییم.