افراد دارای معلولیت مثل نابینایان، ناشنوایان، آسیبمندان جسمی و ذهنی مسائلی دارند که با افراد عادی مشترک و مشابه است و مشکلی ندارند؛ زیرا با مراجعه به رساله عملیه یا سایت مرجع مورد نظرشان، پاسخ مسئله خود را دریافت میکنند؛ اما مسائلی هست که به دلیل جدید بودن موضوع (مستحدث بودن) یا به دلیل اینکه موضوعی قبلاً وجود داشته ولی استفتاء نشده و فتوایی روی آن صادر نشده است، از اینرو در رساله عملیه درج نشده است.
دفتر فرهنگ معلولین بنابر توصیه ریاست محترم دفتر آیت الله العظمی سید علی سیستانی، آقای حجتالاسلام والمسلمین سید جواد شهرستانی موظف شد تا سؤالات شرعی و استفتاءهای معلولان و خانوادههای آنها را جمعآوری و برای مرکز پاسخگویی استفتائات مستقر در دفتر آیتالله العظمی سیستانی فرستاده و پاسخها را هم دریافت و به پرسش کنندگان برساند. همچنین ایشان توصیه کردند که دفتر فرهنگ معلولین، برای شناسایی مسائل جدید شرعی تلاش کند.
این دفتر چند نفر از افراد خبره را موظف کرد تا ابتدا تمامی مجموعههای فتوایی منتشر شده از طرف دفتر آیت الله العظمی سیستانی یا دیگر ناشران که شامل فتاوای ایشان باشد، مطالعه کرده و مسائل مرتبط به معلولان را جمعآوری کنند. در مواردی که موضوع ابهام داشت و به اصطلاح شبهه موضوعی به گونهای بود که ابعاد و جوانب موضوع دقیقاً مشخص و معلوم نبود، با دعوت از چند نفر دارای همین مسئله، روی جهات موضوع بحث شده و آنگاه سؤال تدوین میشد؛ در مواردی هم از افراد متخصص چون پزشکان پرسش میشد و پس از تحقیق و مطالعه، استفتاء نوشته و ارسال میشد. بالاخره با این شیوه صدها پرسش درباره مسائل شرعی معلولان استفتاء و پاسخهای آنها هم دریافت گردید.
کتاب حاضر شامل مجموعه فتاوای حضرت آیت الله العظمی سیستانی است که بر اساس سه منبع تدوین شده است: رساله عملیه ایشان یا مجموعههای مسائل شرعی دیگر که مشخصات اینها در بخش منابع و مآخذ آخر کتاب آمده است. منبع دوم وب سایتهای منسوب به دفتر ایشان است، مشخصات و آدرس این سایتها هم در پایان آمده است.
اما سومین منبع استفتاءهایی است که دفتر فرهنگ معلولین از دفتر ایشان پرسیده و پس از دریافت پاسخها، آنها را در پروندهای بایگانی کرده است.
اما از نظر ماهیت مسائل، اینها دو دستهاند: یک دسته مسائل مشترک معلولان و افراد عادی است و دسته دوم مسائل خاص و ویژه معلولان یعنی احکام مندرج در این کتاب، تماماً ویژه معلولان نیست. موضوعاتی مثل نابینایی و ناشنوایی، فقدان حرکت دست و پا، زبان اشاره، خط بریل، کتاب گویا، کاشت حلزون، کاشت قرنیه مختص معلولان است و احکام درباره این موضوعات هم لاجرم ویژه معلولان است.
دسته دیگر احکامی است که به موضوعات مشترک بین معلولان و افراد عادی اختصاص دارد. مثل احکام نجاسات، بول و خون. اما اینگونه احکام چون توسط افراد دارای معلولیت استفتاء شده، یا به دلیل اینکه مورد ابتلا بسیاری از معلولان است، بهرحال به دلیل کثرت ابتلا و پرسشهای زیاد در این موارد، آنها را نیز آوردهایم.
از سال ۱۳۹۵ تحقیق و مطالعات این کتاب شروع شد. اطلاعات جمعآوری شده در سال ۱۳۹۸ به صورت آزمایشی و در چند جلد با عناوین احکام نابینایان، احکام ناشنوایان، احکام معلولان جسمی حرکتی و احکام پیشگیری منتشر شد. ظرف چند سال اشکالات برطرف شد و کتابی به صورت حاضر آماده انتشار گردید.
لازم به ذکر است تمامی فتاوای مندرج در این کتاب از منابع معتبر اخذ شده است و مأخذ هر مطلب دقیق در پاورقی درج شده است. فتاوا بدون دخل و تصرف آورده شده و فقط تنظیم و تبویب احکام و فتاوای جدید انجام شده و متناسب با اقتضائات و نیازهای جامعه معلولان تنظیم شده است.
از حجتالاسلام والمسلمین حاج سید جواد شهرستانی تشکر ویژه مینماییم که با مساعدتهای خود بستر آشنا شدن افراد دارای معلولیت با باورهای دینی و احکام شرعی را فراهم آورد همچنین از بخش استفتائات دفتر حضرت آیت الله العظمی سید علی سیستانی مدظله در قم که در آماده شدن این مجموعه همواره راهنمایی و تلاش کردهاند، تقدیر و تشکر مینماییم.
دفتر فرهنگ معلولین