کتاب همگانی
هرمان ملویل میگفت: «مردی که واقعاً علم دارد لغات مشکل زیادی به کار نمیبرد... لغات مشکل و بزرگ مشکلات بزرگ را حل نمیکنند.» رد این گفتهٔ نویسندهٔ بزرگ امریکایی را در صفحه به صفحهٔ این کتاب میشود دید. تامس ای. هریس این کتاب را در پاسخ به نیازهای فزایندهٔ زمانه نوشت. وقتی که آسیبهای روانی جنگ سر باز کرده بود و شمار عظیم جوانان و دانشجویانی که در تحصیل به مشکل برخورده بودند و زوجهای بسیاری از زندگی مشترک مطلوب فرسنگها فاصله میگرفتند و انتظارات از روانپزشکی و روانکاوی بسیار بالا رفته بود. زبان روانپزشکی زبانی پیچیده و دشوار بود که تقریباً هیچ یک از لایههای جامعه نمیتوانست با آن ارتباط برقرار کند. بیشترِ روانپزشکان ترجیح میدادند سالی چند بیمار متمول داشته باشند و به درمان همانها اکتفا کنند. ولی میلیونها انسانی که به توصیهها و رهنمودهای روانپزشکان نیاز داشتند، بهمرور از این امکان محروم میشدند. تامس ای. هریس این کتاب را بر پایهٔ نظریهٔ «تحلیل رفتار» مقابل نوشته و تمام تلاشش را به کار بسته است که کتابی ارائه بدهد برای همهٔ کسانی که ــ چه بیمار چه غیربیمار ــ ممکن است به این کتاب نیاز داشته باشند. سعی کرده است فروید را از فراز برج عاج به میان آپارتمانها و سوییتهای مردمی ببرد که خود را از علم روانکاوی بیگانه مییافتهاند. کتابی برای همه، نهفقط برای بیماران و متخصصان. کتابی که هم میتوان در تنهاییِ خود خواند و هم میتوان برداشت و به میان جمع برد و همخوانی کرد. مفاهیم و ابزارهای تحلیل روان انسان در این کتاب به سادهترین و همهفهمترین شکل ارائه شده است و بعید است کسی از خواندنش دست خالی برگردد.
کتابی که تاکنون هزاران نسخهاش در لایههای گوناگون جامعهٔ ایران خوانده شده و توانسته است جایگاه یکی از محبوبترین و کارآمدترین کتابها را در نوع خودش به دست بیاورد، کتابی گشوده است به روی همهٔ کسانی که امروز بهدنبال کاهش تنشها و اختلالها و مشکلات روانی و ذهنی خود هستند. این کتاب را، طبق توصیه و درخواست نویسنده، باید از آغاز به پایان خواند و از روی هیچ فصلی نپرید. مطالعهٔ پیوستهٔ کتاب «وضعیت آخر» زمینهٔ ذهنی بسیار مناسبی برای مواجههٔ هر فردیِ عادی جامعه با مسائل روانی و ذهنیاش ایجاد میکند. کتابهای «ماندن در وضعیت آخر» و «تحلیل رفتار متقابل» ــ که در نشر نو منتشر شده است ــ نیز در تکمیل و تحکیم مطالب این کتاب بسیار مؤثر است.