کتاب گامبی وزیر نشر بهجت

در مورد تاریخ و سرچشمه بوجود آمدن شطرنج روایت‌های زیادی وجود دارد. قدرمسلم آن است که این بازی زیبا و فکری در ایران و یا هند که در روزگاران بسیار دور دارای فرهنگ مشترک بودند بوجود آمده­است. بی­شک زیباترین داستان از چگونه ساخته­شدن شطرنج در شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی از زبان پیری دانا به­نام شاهوی نقل شده­است و روایت به­این قراراست: «پادشاهی در هند حکومت می­کرد که همسری دانا داشت و از او پسری به­نام گو. پادشاه می­میرد و برادرش به­جای او به پادشاهی می­رسد و همسر برادر را به­زنی می­گیرد (مادر گو) و همسر از او هم صاحب فرزندی می­شود به نام طلخند و این پادشاه هم پس از مدتی از دنیا می­رود و همسر پادشاه تا بزرگ شدن شاهزاده­ها حکومت را در دست می­گیرد. با بزرگ شدن شاهزاده­ها، هر یک مدعی تاج و تخت می­شوند و هرکدام برای خود وزیر، سپاه، اسب، فیل، خدم و حشم... فراهم می­کند. و سرانجام دو برادر در جنگی مقابل هم قرار می­گیرند. گو که برادر بزرگتر بود و نیک اندیش، برادر کوچک را به­ صلح و تقسیم کشور دعوت می­کند ولی طلخند برادر کوچکتر و بد سرشت قانع نمی‌شود و در جنگ همه­ی سربازان، اسب­ها و فیل­های خود را از دست می‌دهد و در آخر طلخند سوار بر فیل مات و حیران­شده از دیدن شکست جان می­سپارد. گو با تابوت برادر به نزد مادر می­رود و مادرِ داغ دیده او را سرزنش می­کند و چگونگی کشته­شدن طلخند را جویا می­شود. گو وزیر دانشمند خود را مأمور می­کند تا دقیقاً صحنه نبرد را برای مادر شرح دهد. وزیر که به زبان ساده نمی­تواند مادر را قانع کند صفحه­ی شطرنجی می­سازد و جایگاه شاه، وزیر، اسب­ها، فیل­ها و... را با دو رنگ سیاه و سفید برای هردو شاهزاده مشخص می­کند و بدین­سان میدان نبرد را به­روشنی برای مادر توضیح می‌دهد.» جالب آن­که چنانچه حکیم ابوالقاسم فردوسی روایت می­کند شطرنج در قدیم شامل یکصد خانه یعنی صفحه­ی شطرنج ده در ده بوده و دو طرف شطرنج دو مهره به­نام شتر نیز داشته­است.