کتاب واکاوی فقهی نشر مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)

پژوهش حاضر با هدف بررسی تطبیقی احکام هیپنوتیزم و انرژی‌درمانی در فقه امامیه و ارائهٔ راهکارهای صحیح شرعی در کاربرد هیپنوتیزم در دانش روز انجام شده است. در بخش نخست، مطالبی در تبیین مفاهیم مرتبط با پژوهش و مطالبی دربارهٔ کاربردهای عملی انرژی‌درمانی و هیپنوتیزم، درجات خواب هیپنوتیزمی و مسوغات درمان به حرام بیان شده است. در بخش دوم به بررسی حکم هیپنوتیزم، انرژی‌درمانی و فرادرمانی به عنوان شاخه‌ای از انرژی‌درمانی پرداخته شده است. در این بخش، حکم این عناوین از جهات بسیاری همچون تطبیق سحر، ضرری بودن، تسلط بر جن و روح و تسلیط آنان بر آدمی، اخبار از غیب و ارتباط با جن و روح، تجسس در امور دیگران و اشتمال بر عقاید باطل ‌بحث و گفت‌وگو شده است. ‌‌در بخش سوم نیز به تحلیل کاربردهای هیپنوتیزم در پزشکی و غیرپزشکی و ارائهٔ راهکارهای مطابق موازین شرعی پرداخته شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد‌: ۱. انرژی‌درمانی اگر خطر جانی در پی نداشته باشد، به‌خودی‌خود اشکال ندارد؛ همچنین در صورت وجود خطر جانی، اگر تحمل بیماری حرجی یا ضرری باشد و درمان به آن منحصر باشد، روایات و سیره به جواز آن حکم می‌دهند. ۲. فرادرمانی به جهت اشتمال بر مؤلفه‌های سحر و ‌دخالت عقاید باطل در درمان، محکوم به حرمت است؛ افزون بر اینکه در این شیوه، تسخیر و تسلیط جن نیز دخیل است و باید ایذای جن مسلمان تحقق نیابد. ۳. هیپنوتیزم چنانچه خالی از تلقینات غیرواقعی باشد، عنوان سحر بر هیچ‌یک از درجات آن منطبق نیست و از جهت خطراتی که در پی دارد، باید بین آگاهانه و ‌ناآگاهانه بودن هیپنوتیزم، همچنین بین کاربرد درمانی و غیردرمانی آن تفصیل داد. در صورت ناآگاهانه بودن، اگر هیپنوتیزم مستلزم ایذای سوژهٔ مسلمان باشد یا خطرات جانی داشته باشد، محکوم به حرمت است و در صورت آگاهانه بودن نیز اگر مستلزم خطرات جانی باشد و غرض عقلایی معتدٌ‌به وجود نداشته باشد، محکوم به حرمت است؛ اما از جهت درمان چنانچه مستلزم تحمل بیماری حرجی یا ضرری باشد و درمان به آن منحصر باشد، روایات و سیره بر جواز آن دلالت دارد. ۴. روش‌های هیپنوتیزم متداول در رشته‌های گوناگون پزشکی اگر توسط کارشناسان و به دور از تلقینات غیرواقعی انجام شود، بی‌اشکال است.