درباره تکنیک های طلایی در ارائه و سخنرانی علمی با پاورپوینت
توانایی در «یک ارائه موفق» خواسته خیلی هاست. ارائه یک سخنرانی جذاب در برابر یک جمعیت مشتاق، و جلب نظر و تحسین شنوندگان به خاطر طرح ایده های قوی و خوب، همراه با یک سبک منحصر به فرد در ارائه مسلط و مقتدرانه، می تواند واقعا برای هر کدام از ما اغواکننده و جذاب باشد.
اما واقعیت این است که ارائه دادن کاری سخت، استرس زا و پردردسر است. همیشه مشکلات پیش بینی نشده ای انتظار ارائه دهنده را می کشند. برخلاف آنچه سخنران انتظارش را دارد، درست وسط ارائه اتفاقات عجیبی می افتد! صدایش می گیرد، ذهنش پاک می شود، زبانش به لکنت می افتد و بعضی کلمات پیش پا افتاده و یا اسامی و اصطلاحات مرسوم را فراموش می کند و یا بسیاری مشکلات دیگر. از سوی دیگر، تصور کنید که درست در آغاز ارائه تان ناگهان متوجه شوید که فایل ارائه را فراموش کرده اید، یا فایل همراه تان است اما کابل لب تاپ شما به ورودی دستگاه پرزنتیشن نمی خورد، یا جالب تر از همه، اصلا دستگاه پرزنتیشن خراب است! از طرف دیگر بعضی مشکلات مربوط به حاضران و مهمانان می شود که خواه ناخواه ذهن شما را درگیر می کند. مثلا دوستانی که انتظار داشتید در جلسه تان شرکت کنند به هزار و یک دلیل نمی آیند. در عوض غریبه هایی را در روبروی خودتان می بینید که احساس بدی را به شما منتقل می کنند. گاهی مشکل از اینجا شروع می شود که شما با خودتان فکر کنید شاید نتوانید منظورتان را به خوبی منتقل کنید، یا نگران این هستید که در بخش هایی که تسلط کافی بر آنها ندارید اشکال پیدا کنید، ممکن است حتی نگران شوید که دیگران به سخنان شما گوش ندهند یا صحبت های تان برای آنها جذابیت نداشته باشد و جلسه را ترک کنند، و یا اینکه استرس این را داشته باشید که اسباب سخنرانی فراهم نشده باشد، وسایل کمک آموزشی خوب کار نکنند، یا وسط ارائه تان برق قطع شود!
بخش دیگری از مشکلات به احساسات و دغدغه های ذهنی مان مربوط است؛ خیلی ها حتی با تصور صحبت در برابر یک جمعیت کوچک، تپش قلب می گیرند و عرق می کنند و اضطراب و استرس همه وجودشان را فرا می گیرد. گاهی احساس می کنیم از صحبت جلوی جمعیت ناتوانیم، یا کمرو و خجالتی هستیم، یا بعضی ها قبل از شروع ارائه چنان درگیر اضطراب و استرس می شوند که پاهای شان حتی تا حد بردن آنها تا پشت تریبون یاری نمی کنند!
اگر شما هم با چنین دغدغه هایی مواجه هستید، بهتر است بدانید که افراد زیادی با شما همدرد هستند و در فن بیان مشکل دارند. اما نگران نباشید، این تمام ماجرا نیست. خبر خوب این است که مهارت های ارائه و فن بیان را می توان به راحتی آموخت و اگر کمی تمرین را هم چاشنی کار کنید، آن وقت می توانید مطمئن باشید که از حلقه افرادی که با موضوع ارائه و سخنرانی و فن بیان مشکل دارند خارج شده اید.
واقعیت این است که مشکلات مربوط به ارائه تا اندازه ای اجتناب ناپذیر است. اما خوشبختانه برای همه آنها راه حل هایی وجود دارد، راه حل هایی که یک سخنور حرفه ای ضروری است آنها را فرا بگیرد. معمولا افرادی که امروز با اعتماد به نفس و قدرت به سخنرانی و ارائه مطلب در جایگاه های مختلف مشغولند، در گذشته، زمانی را صرف یادگیری و آموزش این مهارت کرده اند، چون اساسا مهارت در ارائه و بیان، مجموعه ای از تکنیک هاست که لازم است شخص برای تسلط بر آنها آموزش کافی ببیند و تمرین فراوان انجام دهد.
این کتاب با هدف آموزش همین مهارت ها نوشته شده است. فرقی نمی کند که شما دانشجو باشید یا استاد دانشگاه، یا یک مدیر یا بازرگان یا کارآفرین که علاقه مند معرفی محصول، خدمات یا دانش خود هستید. این کتاب همه مهارت های اصلی مورد نیاز شما برای ارائه دادن را پوشش می دهد. ابتدا مشکلات را مطرح می کند و سپس راه حل ها را به صورت گام به گام و با الگویی عملی نشان می دهد. بنابراین اگر شما هم علاقه مندید با تسلط بر فن بیان، یک ارائه موفق داشته باشید، خواندن این کتاب را به شما پیشنهاد می کنیم.
بعضی از دانشجویان این تصور غلط را دارند که چون دانشجو هستند، پس کسی از آنها انتظار یک ارائه خوب را ندارد؛ اگر هم در مواردی مجبور به ارائه شدند، مثلا در یک کنفرانس درسی، یا جلسه دفاع از پایان نامه، یا زمان ارائه مقاله در سمینار و همایش، با همین طرز تفکر که دانشجویان قرار نیست در ارائه کنفرانس و سخنرانی قدرتمند باشند، سعی می کنند به هر نحو که شده یا با کمک دوستان و یا به روش آزمون و خطا از این معضل خلاصی پیدا کنند. اما واقعیت این است که این تصوری غلط است و اتفاقا داشتن مهارت در سخنرانی و ارائه مهم است، مخصوصا برای دانشجویان. چرا؟ چون اگر شما، به عنوان یک دانشجو، مهارت های ارائه و سخنرانی را در خودتان تقویت کنید، آن وقت:
- موقعیت های کاری و تخصصی ویژه ای جلوی راهتان قرار خواهد گرفت که تنها به واسطه توانایی ویژه شما در سخنوری است؛
- جایگاه علمی و تخصصی تان نسبت به رقبایتان برتری خواهد یافت؛
- اعتماد به نفس شما رشد چشمگیری خواهد داشت؛
- جایگاه تان در جامعه، به عنوان یک سخنور، به کلی متفاوت خواهد شد؛
- توانایی تان در سخنرانی و فن بیان، عزت نفستان را دگرگون خواهد کرد؛
- و دست آخر اینکه، حتی اگر هیچ کدام از موارد بالا را در نظر نگیریم، یک نمره کامل، همراه با تحسین استاد و همکلاسی ها را هدیه خواهید گرفت.
اما علی رغم مشکلاتی که به آنها اشاره کردیم، خوب است این را هم بگوییم که ارائه دادن، اگر با روش درست و همراه با تمرین و تجربه انجام شود، نه تنها سخت و دشوار نیست، بلکه برای ارائه دهنده بسیار لذت بخش و جذاب و همراه با احساس رضایت و غرور خواهد بود. زیرا کل فرایند ارائه در سه مرحله یا نکته اصلی و ساده خلاصه می شود که اگر بتوانید نسبت به آنها تسلط کافی پیدا کنید، آن وقت دیگر برای هیچ ارائه ای مشکل نخواهید داشت. این سه نکته عبارتند از: ۱- نسبت به موضوع ارائه تان (پیامی که می خواهید منتقل کنید) تسلط کافی داشته باشید ۲- با مهارت های جلب توجه مخاطبان آشنا باشید، و ۳- از ابزارهای دیداری صحیح برای انتقال پیام خود بهره ببرید. در کتاب حاضر، هر سه این مراحل مفصلا آموزش داده شده است.
نکته آخر اینکه، با توجه به نقش مهمی که امروزه نرم افزار پاورپوینت (Power Point) در ارائه ها پیدا کرده، بخش پایانی کتاب را به آموزش نحوه کار با این نرم افزار اختصاص دادیم. تهیه یک ارائه پاورپوینتی عالی بسیار سادهتر از چیزی است که تصور میکنید. برای این منظور معمولا حتی نیاز نیست طراح، نویسنده یا سخنرانی عالی باشید تا بتوانید یک ارائه جالب توجه داشته باشید. فقط باید بدانید که چگونه توجه و همچنین کمی از قوه تخیل مخاطب خود را به چنگ آورید.
به این ترتیب، شما می توانید با مطالعه فصل های کتاب، به صورت گام به گام، مهم ترین مسائل مربوط به ارائه مطلب را مطالعه، بررسی و تمرین کنید. امیدواریم در پایان مطالعه این کتاب، آمادگی لازم را برای یک ارائه قوی و مسلط پیدا کرده باشید.
سید مهدی پاک نهاد