کتاب رگ تک نشر راه پرداخت

امروزه با توسعه فناوری و نوآوری‌های فناوری، کمتر کسب‌وکاری را می‌بینیم که به‌صورت سنتی فعالیت کند؛ بلکه کسب‌وکارها به موازات فناوری حرکت می‌کنند. زمانی که فناوری کسب‌وکارها را تغییر می‌دهد، به تبع آن محیط قانون‌گذاری نیز باید تغییر را بپذیرد و از روش‌های سنتی رگولاتوری به رو‌ش‌های نوین و نوآورانه با استفاده از تکنولوژی‌های جدید روی بیاورد. رگ‌تک (RegTech) یا فناوری‌های رگولاتوری، کاربرد نوآورانه فناوری برای سازگاری و تطبیق‌پذیری کارآمد و کم‌هزینه با قوانین است. این فناوری سعی بر تنظیم فرایندهای نظارت، گزارش‌دهی و تطبیق مقررات دارد. هدف فناوری رگولاتوری افزایش شفافیت، ثبات، هماهنگی و استانداردسازی فرایندهای رگولاتوری، افزایش سطح خدمات‌دهی، کاهش احتمال ایجاد مخاطرات اخلاقی (Moral Hazard) و دوری از کژگزینی (Diverse Selection) است تا تفسیرهای مبهم از بین برود و بالاترین سطح از کیفیت با کمترین هزینه فراهم شود. در بازارهای سرمایه دنیا، حضور صنعت آی‌تی در رگولاتوری را می‌توان متاثر از ظهور پدیده‌هایی همچون بحران مالی سال ۲۰۰۸ و تولد رمزارزها دانست. نسل اول رگ‌تک در بازار سرمایه، استفاده وسیع از آی‌تی در فرایندهای نظارت بازار و معاملات است. اما نسل دوم رگ‌تک در پاسخ به مقررات سنگین پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸ به وجود آمد. اصلاحات مقرراتی پدیدآمده پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸ در زمینه‌های مبارزه با پول‌شویی و الزامات مربوط به شناخت مشتری (KYC)، موجب افزایش شدید هزینه‌های تطبیق و همچنین تشدید ضمانت ‌اجراهای نقض مقررات شد؛ به نحوی که بر اساس آمار، هزینه‌ نهادهای مالی در راستای تبعیت از مقررات در سال ۲۰۱۵ بیش از ۷۰ میلیارد دلار بوده است. نسل سوم رگ‌تک، با تغییر کانون توجه رگ‌تک از دیجیتالی‌کردن پول (مانند رمزارزها) به پولی‌سازی داده‌ها و کسب درآمد از آنها (Data Monetization) پدید آمد. در نسل سوم رگ‌تک با حاکمیت داده‌ها و الگوریتم‌های نظارتی مواجه هستیم. با ظهور دنیای دیجیتال، وقایعی همانند نشت داده‌‌، حملات سایبری، پول‌شویی و دیگر اعمال کلاهبردارانه افزایش یافته است. رگ‌تک ریسک شرکت‌ها را با استفاده از بیگ‌دیتا و ماشین‌های یادگیرنده (Learning Machines) کاهش می‌دهد. رگ‌تک به‌سرعت در صنایع مالی، به‌ویژه نهادهای مالی جهانی و بورس‌های اوراق بهادار تکامل پیدا کرد. هوش مصنوعی و یادگیری عمیق (Deep Learning) دو مثال برای فناوری‌های نوینی هستند که ظرفیت‌های بالقوه حمایت خودکار از مصرف‌کننده و نظارت خودکار بر بازار را آشکار کردند. همچنین می‌توان تحلیل بیگ‌دیتا، تقویت امنیت سایبری و تقویت سیاست‌های پایش ریسک را از حوزه‌های کاربردی رگ‌تک دانست. توجه به حوزه رگ‌تک را می‌توان در سرمایه‌گذاری در جهان در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۱۹ که تقریبا دو برابر سه‌ماهه اول سال و ۲۹.۲ درصد بیشتر از سه‌ماهه دوم ۲۰۱۸ بوده است، مشاهده کرد که یک رکورد بی‌سابقه از نظر تعداد و حجم معاملات بوده است. این افزایش سرمایه‌گذاری با افزایش معاملات بزرگ همراه بوده و هشت معامله در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۱۹ به ارزش ۱۰۰ میلیون دلار صورت گرفته که حتی نسبت به سه‌ماهه اول سال با سه معامله، رکورددار بوده است. بیش از ۲.۶ میلیارد دلار در راهکارهای رگ‌تک سرمایه‌گذاری شده است که به‌طور خاص به مسائل مربوط به شناخت مشتری و مبارزه با پول‌شویی اختصاص دارد. این در حالی است که بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸، کمتر از ۱۰ میلیارد دلار روی شرکت‌های رگ‌تک سرمایه‌گذاری شد. در بازار سرمایه کشورمان نیز ابزارهای موفقی در حوزه رگ‌تک مانند سامانه جامع اطلاع‌رسانی ناشران (کدال) یا سامانه‌های نظارتی از جمله آرامیس، نهان، بیدار، اسمارت، فراسا، فرساد و نیز سجام طراحی و راه‌اندازی شده‌اند که طی سالیان اخیر در حال خدمت‌رسانی به اکوسیستم بازار سرمایه هستند. این سامانه‌ها عموما با استفاده از تیم‌ها و متخصصان جوان داخلی و نوآور طراحی شده و روزبه‌روز در حال پیشرفت‌اند. همچنین اقدامات نظارتی‌ای که با هدف ارتقای سلامت بازار سرمایه با به‌کارگیری فناوری‌هایی همچون هوش مصنوعی و یادگیری ماشین و با هدف کاهش اقدامات سودجویانه از بازار سرمایه شاهد آن بودیم را می‌توان یکی از پیشرفته‌ترین و به‌روزترین پروژه‌های حوزه رگ‌تک در کشور برشمرد. ما در بازار سرمایه تنها به این حد از بهره‌مندی دانش فناوری بسنده نکرده‌ایم و به بررسی ارزیابی کارایی قانون‌های مدون‌شده در بازار سرمایه با بهره‌مندی از فناوری آی‌تی پرداخته‌ایم. در ایام اخیر نیز شاهد تحول در حوزه شناخت مشتری در صنعت کارگزاری‌ بودیم که نشان از تغییر در فرایندهای سنتی احراز هویت دارد. این تغییر در فرایندها نشان می‌دهد نهادهای مالی کشورمان در حال حرکت به سمت رگ‌تک با هدف افزایش شفافیت، کاهش هزینه‌ها و پیش‌بینی ریسک هستند. با همه این اقدامات، حوزه رگولاتوری یکی از بخش‌هایی است که در کشورمان کمتر از سایر حوزه‌ها از جمله فین‌تک، بدان پرداخته و روی آن سرمایه‌گذاری شده است. به نظر می‌رسد با شروع به کار فناوری بلاکچین در صنعت مالی و بانکی کشورمان، موضوع رگ‌تک به یکی از محورهای اساسی سیاست‌گذاران، قانون‌گذاران و بنگاه‌های اقتصادی بدل شود و انقلابی که این فناوری در تبدیل دارایی به توکن‌های دیجیتالی ایجاد خواهد کرد، لاجرم قانون‌گذاران و فعالان اقتصادی را به تغییر پارادایم‌های فکری سوق خواهد داد. امید است این کتاب بتواند در تغییر نگاه مدیران نهادهای مالی و سازمان‌های رگولاتور نسبت به بهره‌‌مندی از خدمات و فناوری‌های صنعت آی‌تی در تنظیم مقررات اثرگذار باشد. امیر هامونی