کتاب سیاست اروپایی و برنامۀ هسته ای ایران نشر دانشگاه مفید

درک زندگی بین‌المللی در موقعیت کنونی روابط بین‌الملل، موضوعی بسیار پیچیده و در عین حال حیاتی است. حیاتی از این جهت که نحوۀ نگاه کشورها و بازیگران مختلف در عرصۀ سیاست بین‌الملل، با چگونگی عمل آن‌ها پیوند می‌خورد؛ و این کنش‌ها، حوزه‌های گوناگونی را در بر می‌گیرد که در نهایت بر چگونگی زیست، امنیت، صلح، جنگ و همکاری و منازعه بین آن‌ها اثر می‌گذارد. اگر نگاه‌ها دقیق نباشد، در عمل هزینه‌های فراوانی پرداخت می‌شود. پیچیدگی این موضوع، به ماهیت، تعدد و تکثر بازیگران در عرصۀ روابط بین‌الملل بازمی‌گردد. هیچ‌گاه بدین سان و مانند امروز، ما در عرصۀ روابط بین‌الملل، چنین رنگارنگی و تنوعی را در میان بازیگران نداشته‌ایم. بازیگران کنونی در سطح‌های مختلف فراملی، ملی، فروملی، قاره‌ای و فراقاره‌ای، مشغول کنش و واکنش و شکل دادن به پویایی‌هایی هستند که حیات همگی را از خود متأثر می‌سازند. در میان بازیگران فراملی و قاره‌ای و با تأثیر جهانی، اتحادیۀ اروپایی، بی‌تردید پدیده‌ای قابل توجه و قابل مطالعه است. در بین موضوع‌هایی که فهم آن برای جامعۀ علمی و اجرایی کشور در حوزۀ مناسبات خارجی مهم است، موضوع هسته‌ای و نحوۀ کنش و واکنش‌های اتحادیۀ اروپایی نسبت به این مسأله است. نگاه‌های متفاوتی نسبت به اتحادیۀ اروپایی در داخل و خارج اروپا وجود دارد. برخی برای اتحادیه، نقشی جدی قائلند و برخی ارزش و اهمیت اثرگذاری آن را چندان برجسته نمی‌دانند. یک نگرش، اتحادیۀ اروپا را محدود و در بازیگران محوری و سه‌گانۀ اصلی یعنی فرانسه، آلمان و انگلیس می‌بیند؛ و نگرش دیگر، کلیت و یکپارچگی اتحادیه را مد نظر قرار می‌دهد. در سطح کلان‌تر، اتحادیۀ اروپا در ذهن برخی از کارشناسان، یک ابردولت (Super State) قلمداد می‌شود. گروهی اتحادیۀ اروپایی را کنشگری به طور عمده هنجاری و فاقد ظرفیت راهبردی در معادله‌های جهانی می‌نگرند. در چارچوب این نگاه‌ها، وحدت و یکپارچگی دیدگاه و عمل اتحادیۀ اروپایی برای تعدادی از متخصصان روابط بین‌الملل و سیاست خارجی، محل بحث و گفت‌وگو است. در یک کلام، نگاه‌های مختلف و متنوعی دربارۀ اتحادیۀ اروپا وجود دارد. اما در این میان آنچه اهمیت دارد، دو نکتۀ تحلیلی و قابل ملاحظه است: نخست، نمی‌توان منکر کنشگری اتحادیۀ اروپا در مناسبات بین‌المللی امروز شد. دوم، نمی‌توان یک نگاه متصلب و پیوسته نسبت به پویایی‌های روابط بین‌الملل به طور عام و اتحادیۀ اروپا به طور خاص داشت. رسیدن به دیدگاهی واقع‌بینانه دربارۀ اتحادیۀ اروپا، در گروی دقت مفهومی و نظری، گردآوری اسناد و مدارک، و تجزیه و تحلیل همه‌جانبه است. کتابی که پیش رو دارید، تلاشی است برای شناخت دقیق‌تر و علمی‌تر اتحادیۀ اروپا به عنوان یک کنشگر بین‌المللی در یکی از اصلی‌ترین موضوع‌های روابط بین‌المللی معاصر یعنی پروندۀ هسته‌ای ایران. کتاب، پیچیدگی و چندلایگی کنش‌های اتحادیۀ اروپا را به تصویر می‌کشد. این اثر ابتدا به عنوان رسالۀ دکتری در دانشگاه تهران عرضه شد و اینجانب افتخار عضویت در هیأت داوران علمی آن را داشتم. اینجانب جناب آقای دکتر ثمودی نویسندۀ محترم کتاب را جوانی بااستعداد و باانضباط یافتم که کنجکاوی بین‌المللی را با پرکاری علمی همراه کرده است. برای ایشان، آرزوی توفیق دارم؛ و مطمئن هستم تولیدهای فکری ایشان به فهم جامعۀ علمی و اجرایی کشور دربارۀ مسائل مربوط به اروپا کمک شایانی خواهد کرد. سید محمدکاظم سجادپور