کتاب سخنی در باب چهل حدیث و اهمیت احادیث و روایات نشر جود

مدتها بود که می‌خواستم کتابی در باب چهل حدیث بنویسم و این امر همانند آرزویی برای من باقی مانده بود که تحقق آن مگر در زمان خاص خودش قطعاً میسور و امکان‌پذیر نبود. این قید «مدتها» که در بالا آمد شاید مربوط به دو دهه پیش می‌شود که اولین جرقّه‌ها در ذهن این حقیر برای انجام این امر مهم باعث مطالعه بیشتر و غور و تفحص در زمینه تاریخچه احادیث و حدیث‌ نگاری و اَشاعه این امر بسیار والا و فرخنده شد. احادیث، در واقع پلی بین ما و ائمۀ اطهار علیهم‌السلام اجمعین و حضرت ختمی مرتبت (ص) در درجه اولی‌تر هستند که از جنبه‌های مختلف می‌توانند باعث رشد و شکوفایی ذهنی ما در عمل به صالحات و نیک بودن باشند. چرا که اگر این علوم در ذهن ما نهادینه شوند، می‌توان امیدی داشت که یک روز در عرصه عملی نیز بتوانیم در تحقق آنها کوشا و ساعی باشیم. ارزش و اهمیت چهل حدیث در دنیای اسلام به همین‌جا بازمی‌گردد. یعنی اینکه اگر کسی چهل حدیث از حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی(ص) و یا ائمه‌اطهار علیهم‌السلام اجمعین از حفظ و در قلب خود محفوظ داشته باشد، همانا پاداش او در نزد خداوند متعال مانند پاداش فقیهان و علما خواهد بود و همین بس که ما به اهمیت والا و اعلای این امر ستوده بیشتر واقف گردیم. اما به راستی چرا احادیث را می‌خوانیم و در طریق اولی‌تر به حفظ کردن آنها می‌پردازیم؟ این را من سعی کرده‌ام در متن کتاب توضیح و تفسیر نمایم و از این‌رو از شما مخاطب محترم دعوت می‌کنم با مطالعه این کتاب در ثواب این کار خیر شریک شوید و انشاءا... که خداوند شما را و همه ما را با ابرار و نیکوکاران محشور فرماید. الهی آمین. در همین جا لازم به ذکر است که امید من این است که این کتاب مختصر، بابی هرچند کوچک برای ورود شما خواننده محترم به این وادی بزرگ، لایزال، سرچشمه فیض و پراهمیت شود و بلکه از این طریق بتوان به معارف بیشتری از کسب فیوضات از محضر بزرگان دین دست یافت و نائل آمد. موفقیت و سربلندی شما را از محضر خداوند منان مسئلت دارم. (مؤلف) امروزه، اهمیت حدیث و فراگیری احادیث بر کسی پوشیده نیست. با تمام کارهای خوبی که انجام شده، و همچنین علیرغم کم و کاستی‌هایی که همچنان در این زمینه وجود دارد، لکن حدیث و روایت به مانند همیشه از ابواب رحمت است که گشوده شدن آن بروی افراد می‌تواند به مثابه گشوده شدن بابی از ابواب بهشت و جنت به روی آنان باشد. امام محمد باقر علیه‌السلام فرموده‌اند که احادیث و سخن‌ها، قلبها را زنده می‌کند و فایده ی آن برای دین از عبادت هزار عابد بیشتر و برتر است. با جمیع این اوصاف، نکته مهم دیگر این است که آیا ما که خود را منسوب به ائمه‌اطهار(ع) می‌دانیم تا چه حد از معارف و علوم آنها بهره‌مند هستیم و به قولی تا چه حد از فکر و درونیات و منش و رفتارآنها شناخت و آگاهی داریم؟ آیا براستی از دریای علم و دانش و معرفت آنان بهره مناسب را برده‌ایم؟اگر پاسخ منفی است اما نباید نگران باشیم چون اگرچه ما زمان آن بزرگواران را درک نکرده‌ایم و همزیستی با آن معصومان (ع) نداشته‌ایم اما می‌توانیم از طریق خواندن گفته‌هایشان و احادیث به بخش‌های مهمی از افکار و آمال و اقوال آنها دست یابیم و در این صورت گام بزرگی در جهت حرکت در آن مسیر پر فیض و برکت برداریم. در حدیث دیگری امام جعفر صادق(ع) فرمودند: فهم عمیق و درک معانی و مفاهیم یک حدیث از نقل هزار حدیث و روایت بهتر است. این امر بسیار جالب است چون این‌طور که از سخن حضرت امام برمی‌آید نقل طوطی ‌وار یک حدیث یا صرفاً تکرار آن به خودی خود در یک درجه‌ای از اهمیت قرار دارد، اما فهم و غور در کلام و به عبارتی درک پیام امامان بزرگوار شیعه است که می‌تواند منشأ اثر در انسانها و رساندن آنها به سرمنزل مقصود و کمال مطلوب باشد و از این‌رو علم تفسیر و تأویل احادیث خود علمی مفید و در مرتبه‌ای دقیق‌تر و نافع‌تر از نقلِ صرف احادیث و روایات است. نکته مهم دیگر در این باب این است که همان‌طوری که قرآن کریم و کلام وحی دارای پوسته و مغز و گاهی حتی تا هفت پوسته ی معنایی می‌باشد، همین‌طور هم کلام رسول خدا(ص)، وائمه‌اطهار(ع) دارای پوسته‌ها و سطوح مختلفی از معنا و معرفت هستند که باید با فهم و درک آنها به معانی مستتر در آنها بیشتر واقف شد و فیض بیشتری از این کلام نجات‌بخش برد. یکی دیگر از نکات کلیدی در اینجا باز از فهم سیر نزول قرآن مجید و شأن نزول آیات دستگیر ما می‌شود. یعنی همان‌طور که قرآن عظیم‌الشأن بابت هر اتفاق در زمانی معلوم و مکانی معلوم، آیه به آیه بر پیامبر بزرگوار اسلام(ص) نازل شده است، همان‌طور هم احادیث چه به نقل از حضرت پیامبر(ص) و چه از قول ائمه‌اطهار(ع) شأن زمانی و مکانی خاصی خود را دارا هستند و یعنی اینکه آنها به واسطه اتفاقی یا حادثه‌ای و نیز به واسطه بیان مطلبی و یا ایراد سوآلی از طرف یک شخص مشتاق، توسط آن بزرگواران ایراد گردیده است و بنابراین شناخت زمان و مکان احادیث و روایات نیز جنبه دیگری است که می‌تواند ما را علاوه بر خود کلام، به زوایای بیشتر و جالب ‌تری از معانی ژرف و عمیق مستتر در آنها رهنمون سازد. من در اینجا سعی دارم تعدادی حدیث را به ترتیب برای شما شرح و بسط دهم و تا حد قوه ی ادراک خود برایتان بیان نمایم. امید دارم که شما نیز با پیگیری مطالب، به اطلاعات بیشتر و عمیق‌تری در این خصوص دست یافته و بر معرفت خود بیفزایید.انشاالله.