معرفی، خرید و دانلود کتاب قدرت نرم ایران در قفقاز جنوبی

منطقه قفقاز یکی از قدیمی ترین حوزه های غنی فرهنگی ـ تمدنی در اوراسیا، نظر به جایگاه و اهمیت تاریخی برجسته خود همواره شاهد فراز و فرودهای سیاسی ـ اجتماعی فراوانی بوده است. این منطقه راهبردی، به ویژه بخش های جنوبی آن که تحت عنوان قفقاز جنوبی شناخته می شود و سه کشور آذربایجان، ارمنستان و گرجستان را دربرمی گیرد، طی قرن ها دستخوش تحولات گسترده ای شده است. قفقاز جنوبی هم اکنون از زوایای مختلفی حائز اهمیت است و در حوزه راهبردی و انرژی، موضوع مطالعات گسترده ای می باشد. به عنوان مثال، در زمینه های راهبردی می توان به بلوک بندی در منطقه و استمرار اختلافات تاریخی و ادعاهای ارضی اشاره کرد که از دوره شوروی وجود داشت و در اواخر آن به ویژه ازسال های واپسین دهه ۱۹۸۰ و ابتدای دهه ۱۹۹۰ به اوج رسید و با محوریت منطقه ناگورنو ـ قره باغ موجب تنش ها و زدوخوردهای نظامی مکرر شد. همچنین مسأله ترانزیت انرژی و عبور خطوط لوله نفت و گاز آذربایجان از طریق گرجستان به اروپا باعث شد که منطقه از حیث تأمین منابع انرژی برای کشورهای توسعه یافته اتحادیه اروپا و همچنین ایالات متحده از اهمیت حیاتی برخوردار شود و بنابراین از سال های ابتدایی فروپاشی شوروی و پس از انجام توافقات بزرگ در حوزه اکتشاف، بهره برداری و انتقال منابع نفت و گاز، نفوذ غرب در این منطقه به طور مستمر افزایش یابد. از سوی دیگر، به دور از مسائل سیاسی ـ اقتصادی فعلی، قفقاز جنوبی به عنوان عرصه ای تاریخی و بستر تحولات متعدد فرهنگی ـ اجتماعی، محل تلاقی فرهنگ ها و ادیان مختلف بوده است و طی قرن ها تکامل تاریخی خود، رخدادهایی از قبیل ظهور، رشد و افول تمدن ها و مذاهب گوناگون را نظاره کرده است که هر یک بر منطقه و سیمای فعلی آن تأثیر گذاشته است. از این حیث، حضور چشمگیر ادیان و باورهای مذهبی در قفقاز، در کنار تنوع قومی و زبانی فراوان که به طور قطع از ویژگی های برجسته این منطقه می باشد، تحت تأثیر موقعیت جغرافیایی و ارتباطات گسترده با مناطق همجوار، زمینه تکثر فرهنگی و ظهور آداب و سنن مختلف را فراهم کرده است و قفقاز را در جایگاه منطقه ای غنی و موضوع مطالعاتی جذابی قرار داده است. چنین تنوعی در قفقاز جنوبی تحت تأثیر ارتباطات امروزی، زمینه ساز حضور فرهنگی و مذهبی کشورهای همسایه و حتی قطب های فرهنگی از مناطق دورتر شده است. ظهور کشورهای مستقل پس از فروپاشی شوروی موجب شد حضور کشورهایی که به نوعی مرکزیت فرهنگی ـ مذهبی به شمار می روند در بخش های جنوبی قفقاز پررنگ تر شود. هر یک از این کشورهای مدعی، در صدد افزایش نفوذ و تقویت حامیان قومی یا مذهبی خود از طرق مختلف و با توسل به ابزارهای گوناگون بوده اند تا قدرت نرم خود را بر کشورهای این منطقه افزایش دهند. مسأله قدرت نرم خارجی و پیامدهای مختلف آن، بر دیدگاه های امنیتی در رابطه با تحولات فرهنگی ـ اجتماعی در قفقاز جنوبی تأثیر گذاشته است. ایران نیز به عنوان یکی از همسایگان تاریخی قفقاز که تا دو قرن گذشته بر بخش های مهمی از آن حاکم بود و سابقه روابط آن با اقوام و واحدهای سیاسی موجود در این منطقه به چند هزار سال می رسید، از مناظر مختلفی به این منطقه پرداخته است. با عنایت به این موضوع باید گفت که راهبرد سیاسی و دیپلماسی فرهنگی ایران را نباید تنها از منظر دوگانه شیعه و سنی در خاورمیانه به ویژه در عراق، سوریه و لبنان در نظر گرفت. در کنار نگرش غالب در قبال رویکرد مذهبی ایران در حوزه سیاست خارجی که به طور معمول در بستر جغرافیایی سنتی عربی آن مورد بررسی قرار می گیرد، حوزه های دیگر سیاستگذاری های فرهنگی ـ مذهبی در مرزهای شمال غربی آن در منطقه قفقاز جنوبی را می توان به منظور واکاوی بیشتر ویژگی قدرت نرم ایران در نظر گرفت. سیاستگذاری تهران در قبال هر یک از این سه کشور قفقاز جنوبی ویژگی های خاص خود را دارد که بسته به بافت فرهنگی و پیشینه مذهبی جامعه آن از یک سو و ساختار سیاسی حکومت، مناسبات سیاست داخلی، روابط مردم و حکومت و سوگیری سیاست خارجی آن در قبال ایران از سوی دیگر، متغیر است و تحت تأثیر پویایی های سیاسی ـ اجتماعی جامعه هدف و بازخورد گرفته شده از رابطه با ایران در دهه های گذشته و سال های کنونی تعیین می شود. در این میان، طیفی از نگرش ها و مواضع در قبال ایران، از نگرانی و مقابله گرفته تا همکاری و اتحاد راهبردی با این همسایه جنوبی خاص و پرحادثه، قابل مشاهده است. بحث درباره قدرت نرم در ایران، بیشتر در رابطه با بررسی قدرت نرم سایر کشورها در قبال آن بوده و خود ایران به ندرت به عنوان اعمال کننده چنین قدرتی مورد واکاوی قرار گرفته است. مجموعه مقالات حاضر فرصت رسیدگی به این موضوع و آگاهی از جوانب گوناگون قدرتی را فراهم خواهد کرد که تهران در قبال همسایگان خود، به طور خاص در قفقاز جنوبی دارد و آن را بسته به منافع و هداف خود اعمال می کند که گاه ممکن است نظر به دریافت مخاطبان این قدرت، رنگ و بوی سیاسی بگیرد یا به مسأله امنیتی حادی تبدیل شود.