بررسی ابعاد حقوقی- فقهی اُتانازیا
با رویکرد حقوق کیفری

مرگ آسان، مرگ خود خواسته، قتل ترحم‌آمیز، مرگ بدون درد، مساعدت در خودکشی، مرگ با عزت، همگی تعابیری‌اند که در زبان فارسی برای اُتانازیا، با توجه به مصادیق و شیوه‌های گوناگون تحقق آن به‌کار رفته است. در زبان فرانسه، اُتانازی (Euthanasie) از پیشوند (eu) و ریشه (tanatos) که در یونانی به معنی «مرگ» است ترکیب یافته و ظاهراً فرانسیس بیکن، فیلسوف انگلیسی قرن هفدهم میلادی که خود از جمله طرفداران آن بوده، اُتانازیا را مصطلح کرده است. اگر چه اعدام ـ که شکل قانونی قتل است ـ و اُتانازی، هر دو به سلب حیات، از انسان زنده منجر می‌شوند؛ اما یکی از تفاوت‌های اصلی آن دو در این است که محکوم به اعدام، جز در موردی که با اشتباه قضایی مواجه باشیم، کسی است که نقض هنجارها و ارزش‌های حیاتی جامعه را مرتکب شده است و حال آنکه در اُتانازیا کسی که به زندگی او خاتمه داده می‌شود ممکن است انسانی با معیارهای والای اخلاقی، سیاست‌مداری سرشناس یا نویسنده‌ای مبرز باشد. چگونگی مرگ پاپ ژان پل دوم در اوایل هزاره سوم میلادی همچنان در هاله‌ای از ابهام به سر می‌برد؛ در چند ماه اخیر نیز در ارتباط با چگونگی مرگ فرانسوا میتران رئیس جمهور سوسیالیست دهه هشتاد قرن بیستم فرانسه، مطبوعات فرانسوی تشکیک‌هایی را روا داشتند که پس از به قدرت رسیدن مجدد سوسیالیست‌ها پس از بیش از دو دهه در آن کشور و انتخاب فرانسوا اولاند، در بهار سال ۲۰۱۲، به ریاست جمهوری به خاموشی گرایید. چالش‌های مربوط به تجویز یا تحریم آنچه که از آن به اُتانازیا یا اتانازی تعبیر می‌شود، به دوران باستان و عهد فلاسفه کلاسیک یونانی بر می‌گردد. در مقابل افلاطون و برخی فلاسفه دیگر که مرگ بیماران درمان‌ناپذیر و خاتمه‌دادن به زندگی آنان را از لحاظ اخلاقی قابل پذیرش می‌دانستند، به فلاسفه و دانشمندان دیگری بر می‌خوریم که به صراحت مخالفت خود را ابراز داشته‌اند. در سوگند‌نامه بقراط چنین آمده است: «من هیچ داروی کشنده‌ای را به هیچ شخصی، حتی با تقاضای او نخواهم داد و در این خصوص هرگز پیشنهاد و مشورتی نمی‌دهم».