کتاب دائرة المعارف العثمانیة شریف حسین قاسمی نشر انتشارات موسسه فرهنگی هنری کتاب مرجع

اساسنامۀ دائر ةالمعارف العثمانیه در ۱۳۲۵ش/ ۱۹۴۶ تدوین شد و به‌موجب آن این مؤسسه از ۱۳۳۲ش/۱۹۵۳ رسماً تحت ادارۀ دانشگاه عثمانیه درآمد و از آن زمان ادارۀ آن را دو هیئت برعهده دارد: جمعیت تنظیمیه (هیئت اجرایی) به ریاست نخست‌وزیر ایالت آندراپرادش و نیابت رئیس دانشگاه عثمانیه، و جمعیت علمیه (هیئت علمی) که آن نیز تحت مدیریت رئیس دانشگاه عثمانیه است. علمای مشهوری چون محمدحسن‌خان مؤلف معجم‌المصنفین، سیدمَناظر احسن جیلانی، عبدالقدیر صدیقی، سیدعباس حسین کاظمی، سیدزین‌العابدین موسوی و سیدهاشم نَدَوی از اعضای هیئت علمی این مؤسسه بوده‌اند. منابع مالی مؤسسه از موقوفات، کمکهای مالی حکومت ایالت آندراپرادش، دانشگاه عثمانیه و وزارت معارف دولت مرکزی هند تأمین می‌شود. از همان بدو تأسیس، هدف اصلی از بنیان‌گذاری دائرةالمعارف العثمانیة، تحقیق و نشر نسخ خطی عربی بود، اما مرکز تصحیح نسخ خطی آن در اول جمادی‌الآخره ۱۳۳۸ به امر میرعثمان علی‌خان رسماً آغاز به کار کرد. شهرت این مؤسسه نیز بیشتر به‌سبب مرکز تحقیق و نشر نسخ خطی آن است. دائرة‌المعارف العثمانیة از مفاخر مسلمانان هند به شمار می‌رود و شمار کتب منتشرشدۀ آن تا ۱۳۴۲ش/ ۱۹۶۳، بالغ بر ۱۵۰ عنوان و ۴۶۰ مجلد بوده که این تعداد در ۱۳۸۱ش/ ۲۰۰۲ به بیش از سیصد عنوان و هشتصد جلد رسیده‌است؛ از مهم‌ترین آثار منتشرشدۀ آن می‌توان به تنقیح‌المناظر از ابوالحسن فارسی، کتاب المعتبر از ابوالبرکات بغدادی، الحاوی از زکریای رازی، صورالکواکب از عبدالرحمان صوفی، رسائل ابن‌هیثم، مسند ابی‌داود الطیالسی، تذکرة الحفاظ از ذهبی، تهذیب‌التهذیب و لسان‌المیزان از ابن‌حجر عسقلانی اشاره کرد. عبدالرحمان‌بن یحیی مُعَلِّمی عُتْمی (متوفی ۱۳۴۵ش/ ۱۳۸۶، در مکه) از علمای نامدار یمنی، از حدود ۱۳۴۵ (۱۳۰۵ش) تا ۱۳۷۱ (۱۳۳۱ش) در این مرکز به تصحیح کتب علوم حدیث و تاریخ مانند الاکمال ابن‌ماکولا و الانساب سمعانی اشتغال داشت. فریتس کرنکو، خاورشناس آلمانی، نیز سالها در تحقیق نسخ خطی با این مرکز همکاری کرد. انتشارات مؤسسه نیز از دو بخش تشکیل شده‌بود: بخش عربی و بخش انگلیسی. بخش عربی متولی نشر نسخ خطی تحقیق شده و بخش انگلیسی عهده‌دار انتشار فصلنامۀ <فرهنگ اسلامی> بود. این مجله که از ۱۹۲۷ تا ۲۰۰۴ منتشر می‌شد، ابتدا ماهنامه بود ولی بعدها به‌صورت فصلنامه چاپ می‌گردید. مقالات مجله دربارۀ جهان اسلام و مسلمانان بود با مطالب متنوع تاریخی، فرهنگی، هنری و جامعه‌شناختی و نیز ارائۀ متن تصحیح و تحقیق شدۀ نسخ خطی. از دیگر آثار این بخش، انتشار قرآن‌کریم با ترجمۀ انگلیسی محمد مارمادوک پیکتال (متوفی ۱۳۱۵ش) است.