کتاب صوتی رامسس دوم نشر آوانامه

«رامسس دوم» کتابی اثر «استفانی فیتز جرالد» درباره‌ی زندگی و پادشاهی بزرگ‌ترین فرعون مصر است. او این کتاب را به طور خاص برای نوجوانان نوشته تا آن‌ها را هر چه بیشتر با تاریخ و تمدن مصر آشنا کند. به این ترتیب با کتابی بسیار خوش‌خوان و ساده سروکار داریم که وقایع تاریخی و واقعی را مانند یک داستان جذاب تعریف می‌کند. شنیدن این کتاب نه فقط برای نوجوانان، که برای محققان و دانشجویان هم مطالب جالب توجه و مفیدی دارد. کتاب رامسس دوم با ترجمه‌ی «شهربانو صارمی» در سال 90 در انتشارات ققنوس منتشر شده و انتشارات آوانامه نسخه‌ی صوتی آن را با صدای «سالار حسین پور» منتشر کرده است.

رامسس دوم، پادشاه و معمار مصر

رامسس دوم سومین فرعون از نوزدهمین دودمان سلطنتی مصر است. او را یکی از بزرگ‌ترین فراعنه‌ی مصر می‌دانند. او سی سال بر مصر حکومت کرده بود، در حالی که هنوز پنجاه سال هم نداشت. سال‌ها پس از مرگ او، بسیاری از فراعنه، نام رامسس را برگزیدند، شاید به این امید که اندکی از روح افسانه‌ای او دوباره در جسم‌شان حلول کند. اما تاریخ نشان داده که در تمام اعصار، فقط یک رامسس کبیر وجود دارد. رامسس حدود شصت و شش سال پادشاهی کرد و هنگام مرگ نزدیک نود و شش سال داشت. برخی تاریخ‌شناسان، رامسس را هم‌دوره‌ی موسی و سفر خروج او می‌دانند.

رامسس اول، پدربزرگ رامسس دوم، سرباز ساده‌ای بوده که به مقام فرماندهی ارتش می‌رسد، اما چون حارمِحِب پسری نداشت، او را به عنوان پادشاه جانشین خود انتخاب می‌کند. رامسس اول دو سال سلطنت می‌کند اما در این مدت صاحب فرزندی به نام ستی یکم می‌شود. ستی پس از به دنیا آمدن فرزندش رامسس دوم، او را به عنوان پسر ارشد پادشاه نام‌گذاری کرد و آموزش‌های ویژه‌ی رامسس از ده سالگی شروع شد.

دوران حکومت رامسس دوران اوج شکوفایی و قدرت‌نمایی مصر در امور داخلی و بین‌المللی بوده است. او توانست طی جنگ‌هایی متعدد با ملت‌های هیتی‌، نوبی و لیبی قدرت و عظمت مصر را بازگرداند و مرزهای کشورش را گسترده‌تر و امن‌تر کند. در میان این جنگ‌ها، جنگ کادش بزرگ‌ترین و بااهمیت‌ترینِ آن‌ها بوده است. گفته می‌شود در این جنگ که میان مصر و هیتی‌ها رخ داده، چیزی حدود پنج هزار ارابه و بیش از نه هزار سرباز پیاده‌نظام شرکت داشته‌اند. به همین دلیل کادش را بزرگ‌ترین نبرد دوران برنز و به احتمال زیاد بزرگ‌‌ترین نبرد ارابه‌ای تاریخ بشر می‌دانند.

او همچنین به معماری و آبادانی شهرها و روستاها، علاقه‌ی زیادی داشت. تاریخ مصر در دوران حکومت رامسس دوم، بیش از هر زمان دیگری، ساخت و ساز بناها و عمارت‌های زیبا و باشکوه را به خود دیده است. رامسس دوم حدود شصت سال سلطنت کرد. با نزدیک شدن به پایان سی سال اول سلطنت این فرعون، او وارد مرحله‌ی نیمه‌خدایی ‌شد و به این ترتیب جشن بزرگ و باشکوهی به افتخار مقام تازه‌ی او، برگزار شد. دوران پادشاهی رامسس دورانی صلح‌آمیز، آرام، امن و آباد برای مصر و مردمان‌اش بود. زمانی که رامسس درگذشت، مصر را در ثروت و کامیابی فراوانی ترک کرد، هر چند بازماندگان و جانشینان او آن‌قدر قدرت نداشتند تا بتوانند این مصر افسانه‌ای را به شیوه‌ی رامسس دوم حفظ کنند.

در بخشی از کتاب صوتی رامسس دوم می‌شنویم

مصریان باستان اطراف نیل زندگی می‌کردند. نیل منبعی بود که برای آن‌ها پرورش محصول در صحرا را ممکن می‌ساخت. هر سال از ماه ژوئن تا سپتامبر، رودخانه طغیان می‌کرد. وقتی آب پس می‌رفت، کشاورزان بذرهای خود را میان گل و لای باقی مانده‌ می‌پاشیدند.

هر چند طغیان نیل قابل پیش‌بینی بود، اما هنوز مایه‌ی نگرانی بود. اگر آب زیادی بالا می‌آمد، زمین‌های کشاورزی را نابود می‌کرد و اگر به قدر کافی بالا نمی‌آمد، آب لازم برای آبیاری محصولات کشاورزی در دسترس نبود.

برای اطمینان از به بار نشستن محصول، کشاورزان مصر باستان نظام آبیاری پیچیده‌ای ابداع کرده بودند. مخازنی درون زمین حفر می‌شد که آب حاصل از طغیان را در خود نگه دارد. آن‌گاه برای انتقال آب از این مخازن به سوی مزارع کانال‌هایی کنده می‌شد. کشاورزان برای تقویت دیواره‌های مخاطن دیوارک‌هایی می‌ساختند. ذخیره درون مخزن می‌توانست به طور مستمر آب لازم را در اختیار کشاورزان قرار دهد-حتی در مزارعی که از ساحل رودخانه دور بود.

اواخر تابستان، هنگامی که آب زمین را می‌پوشاند، کشاورزان به کارهای دیگری مانند ساختما‌ن‌سازی و ساخت مصنوعات دستی می‌پرداختند. کشاورزان ممکن بود هر لحظه از زمین‌های‌شان فراخوانده شوند تا به سپاه بپیوندند یا در طرح‌های دولتی مانند ساخت مقابر سلطنتی یا معابد به کار گمارده شوند. در این صورت، فرعون مواد غذایی لازم را برای کشاورز و خانواده‌اش تامین می‌کرد.

کشاورزان تنها شهروندان مصری نبودند که به صورت نیمه‌وقت برای فرعون کار می‌کردند. برخلاف باور رایج، تعداد بردگان اندک بود. مصریان عادی بیشتر کارهای سخت مربوط به کندن نهرها و کشیدن سنگ‌ها را برای طرح‌های ساختمانی در روزهایی انجام می‌دادند که مکلف بودند برای فرعون کار کنند.