کتاب بادهای افسون نشر چشمه

«بادهای افسون» قلمروی طلسم، جادو و افسون، است؛ دنیایی شگرف از ناشناخته‌هایی که در مرز واقعیت و خیال سردرگم هستند. دانش علوم غریبه آن‌قدر عمیق و گسترده است که دست یافتن به تمام آموزه‌های آن تقریبا نشدنی و محال است. کتاب‌های معروف و تخصصی که در این زمینه نوشته شده‌اند آن‌قدر پیچیده هستند که هر کسی قدرت رمزگشایی و درک آموزه‌های آن‌ها را ندارد. «پرویز براتی» که خودش هم زمانی در همین وادی سردرگم بوده، حالا کتابی نوشته که در آن خیلی جامع و کافی، مهم‌ترین و اساسی‌ترین اصول جادو و طلسم را بررسی می‌کند. رد پای جادو در ایران از متون اوستا تا روایت‌های پهلوی و کتیبه‌های سغدی دنبال شده است. در این بین به تحقیقات و نظریات «مهرداد بهار» و «دکتر معین» هم اشاره شده است.

درباره کتاب بادهای افسون، تاریخچه‌ی کوچک جادو

به جرات می‌توان گفت این کتاب، دایره‌المعارفی جامع است که به‌روزترین و کم‌یاب‌ترین اسرار دنیای سحر و جادو را فاش می‌کند. براتی در این کتاب ادعای تاریخ‌نگاری علوم غریبه در ایران را ندارد. تنها هدف او این بوده تا بتواند کتابی بنویسد که بخش مهمی از ناخودآگاه جمعی ملت ایران را به مردم این سرزمین معرفی می‌کند. رد پای جادو در ایران از متون اوستا، روایت‌های پهلوی و کتیبه‌های سغدی تا روایات بزرگان دوران اسلامی دنبال شده است.

نگاه نویسنده در این کتاب کاملا بی‌طرفانه و تئوریک است. ضمن این که به علوم غریبه از دید دیرینه شناسی نگاه کرده است. از آنجایی که سیر و سلوک اقوام مختلف، آن‌ها را به یک ریشه و یک سرزمین مشترک می‌رساند، براتی به علوم غریبه در سرزمین‌های غربی هم نیم‌نگاهی داشته است. بخش مهمی از این کتاب درباره‌ی «جادو» نوشته شده است. با این که جادو در اسلام و سایر ادیان آسمانی مذموم و ناپسند است، برای شناخت فرهنگ عامه و باورهای آیینی پدیده‌ای جدانشدنی است. نویسنده در تهیه‌ی مطالب این کتاب تاکید دارد که هدف از پرداختن به این علوم غریبه و جادو، تایید یا رد محتوای آن‌ها نیست. هدف براتی از این کتاب آشنا کردن مخاطب با برخی زوایای پنهان ذهنیت تاریخی ایرانی و تمرکز بر متن‌هایی با پس‌زمینه‌ی امور غریبه است.

علوم غریبه در ایران تاریخی طولانی دارد. در ادبیات و متون ایران از دوران باستان تا میانه و نو، کتاب‌های زیادی وجود دارد که ردپای جادو و طلسم در آن‌ها دیده می‌شود. معروف‌ترین این آثار «ماتیکان یوشت فریان» است. زمانی که یوشت جوان با جادوگر معروف دوران، «اخت»، مبارزه می‌کند و او را با دانش خود شکست می‌دهد. «ارداویراز نامه»، «بندهشن»، «نیرنگستان» و «دینکرت» هم از سایر آثار پهلوی هستند که محتوای آن‌ها به کتب علوم غریبه شباهت دارد. در دوران جدیدتر و زمانی که اسلام وارد ایران شده بود، «ابن سینا»، «زکریای رازی»، «خواجه نصیر طوسی»، «امام محمد غزالی» و «شیخ بهایی» از بزرگانی هستند که سحر و طلسم در آثارشان دیده می‌شد. تا جایی که کتاب «علوم غریبه» اثر ابن سینا از قدرتمندترین و پیچیده‌ترین آثار در این زمینه است، کتابی که هر کسی قادر به رمزگشایی و درک آن نیست. تمام این شخصیت‌ها در کنار سایر چهره‌های برجسته‌ی دوران اسلامی در ایران و یونان و روم باستان و نقش آن‌ها در دنیای علوم غریبه در این کتاب معرفی شده‌اند.

ستاره‌شناسی، طالع‌بینی، حروف ابجد، راز اعداد، ادبیات خفیه و کیمیاگری از سایر مطالب جالب و خواندنی این کتاب است. درباره‌ی هر یک از این علوم غریبه، داستان‌هایی مستند و تاریخی هم آمده که باعث جذابیت بیشتر مطالب کتاب شده است. شناخت این علوم غریبه صرفا برای سرگرمی یا کنجکاوی نیست. جادو و طلسم را هر روز زندگی می‌کنیم، حتی اگر متوجه آن نباشیم. علوم خفیه حتی هنوز هم در ادبیات و سبک‌های ادبی دنیا وجود دارد. «رئالیسم جادویی» مکتبی ادبی است که در ایران درون‌مایه‌ی آن را می‌توان در آثار نویسندگانی مانند «بهرام صادقی»، «غلامحسین ساعدی» و «هوشنگ گلشیری» دید.

درباره پرویز هراتی، بادسوارِ دنیای طلسم و جادو

پرویز براتی در سال 56 در آبادان متولد شده است. این نویسنده و روزنامه‌نگار ایرانی دانش‌آموخته‌ی رشته‌ی ادبیات فارسی از دانشگاه اصفهان است. تجربیات زندگی در آبادان، تحصیلات آکادمیک و کار حرفه‌ای براتی به او در نوشتن یکی از خاص‌ترین آثارش، بادهای افسون، کمک زیادی کرده است. پرویز براتی این کتاب را در پی آشفتگی‌های دوران کودکی و پناه بردن به خیالات و موهومات آن دوران نوشته است. موهوماتی که تا دوران جوانی همچنان همراهش بوده و زندگی‌اش همچنان در سایه‌ای گنگ و مبهم بین واقعیت و خیال در نوسان بوده است. او حتی در دوران دانشجویی در محافل ادبی مختلف شرکت می‌کرده تا شاید بتواند معمای جادو را حل کند. براتی در میان انبوه کتاب‌های دست دوم و کم‌یاب، در کنار علوم غریبه به عجایب‌نامه هم علاقه‌مند می‌شود. از آن‌جایی که با وجود همنشینی با شاعران و استادان بزرگ زبان و ادبیات فارسی و فلسفه، باز هم چیزی را که دنبال آن می‌گشت را پیدا نکرد، تصمیم گرفت خودش کتابی بنویسد. کتابی که در آن تمام دانسته‌ها و یافته‌های خود را در کنار عقاید و آداب و رسوم سرزمین‌های مختلف جمع‌آوری کرده است.

پس از نوشتن کتاب بادهای افسون، او دست از تلاش در این زمینه برنداشت و همچنان در حال مطالعه و تحقیق برای نوشتن کتابی در ادامه‌ی بادهای افسون است. با این که اثر جدید براتی دنباله‌ای بر کتاب اول اوست، محتوای آن بیشتر بر ادبیات شگرف در ایران تاکید دارد. او نویسنده‌ای خلاق و کنجکاو است که اگر چیزی را در کتاب‌فروشی‌ها پیدا نکند، خودش دست به کار می‌شود و آن‌قدر می‌خواند و می‌نویسد تا بتواند درباره‌ی همان موضوع کتابی بنویسد. «کتاب عجایب ایرانی» و «سرگذشت نقاشی در ایران» از سایر آثار این نویسنده هستند.

در بخشی از کتاب بادهای افسون می‌خوانیم

در مناطق جنوبی ایران برخی از بادها را همچون روح و جن می‌پندارند و باور دارند که این بادها با وارد شدن به تن آدمیزادگان آن‌ها را تسخیر می‌کنند و به فرمان خود درمی‌آورند. این بادها یا «جن باد»ها را به دو دسته‌ی بادهای زیان‌کار و بادهای بی‌زیان تقسیم می‌کنند. در فرهنگ اسلامی، باد را مشابه جن و همچون او موجودی هوایی می‌انگاشتند و به دو گروه اجبار و اشرار، یا مومن و کافر طبقه‌بندی می‌کردند.
مردم جنوب و جنوب شرقی ایران، به ویژه مردم بنادر و جزایر خلیج فارس ارواح و اجنه را به صورت باد می‌پندارند و معتقدند که باد یا جن باد درون جسم آدمیزادگان می‌رود و آنان را تسخیر و گرفتار و به اصطلاح «بادزده» و «هوایی» می‌کند و به صورت فَرس و مرکَب خود درمی‌آورد. کسانی را که یک یا چندبار به تسخیر بادهای جادویی و مرموز بیماری‌زا درآمده و از گزند آن‌ها رسته و آزاد شده اند، اصطلاحاً «اهلِ هوا» می‌نامند. سواحل‌نشینان جنوب ایران برآن‌اند که اهلِ هوا در تمام طول عمر، مرکَب بادهای رام‌شده در درون خود، و میانجی و وسیله‌ی ارتباطی با آن‌ها هستند. مادام که اهلِ هوا از این بادها فرمان می‌برند و خواسته‌ها و نیازهای‌شان را برآورده می‌کنند، از گزند و آزار آن‌ها در امان‌اند.