کتاب مادر ترزا
یادداشت‌های شخصی

مادر ترزا که بود؟

مادر ترزا که تمام زندگی‌اش را وقف خدمت به فقر کرده بود، برای مردم سراسر جهان به نمادی از شفقت و مهر تبدیل‌شده است. تعهد عاری از خودخواهی او برای مراقبت از بیماران و انسان‌های روبه‌مرگ و همچنین هزاران انسانی که کسی آمادگی خدمت به آن‌ها را نداشت، احترام و تحسین همگان را برانگیخته است.

اگنس گونجا بویاجیو که بعدها به مادر ترزا معروف شد در 26 اوت سال 1910 میلادی در امپراتوری عثمانی و شهر اسکوپیه چشم به جهان گشود. زمانی که او تنها 9 سال داشت پدرش چشم از جهان فروبست. مادر اگنس او را بر اساس تعالیم کلیسای کاتولیک آموزش داد و او از همان ابتدا جذب داستان‌هایی در مورد زندگی مبلغین و خدمات خیرخواهانه آن‌ها شده بود. در دوازده سالگی بود که تصمیم گرفت عمر خود را صرف یک زندگی معنوی کند. زمانی که به سن هجده سالگی رسید به عضویت گروه خواهران لورتو درآمد و دیگر هرگز مادر و خواهرش را ندید.

اگنس برای خدمت‌رسانی بهتر به کودکان هندی و آموزش به آن‌ها نیاز به یادگیری زبان انگلیسی داشت پس به لورتو ابی واقع در راتفارنهام ایرلند رفت. او در سال 1929 به هند رفت و در دارجلینگ کارآموزی خود را شروع کرد. در تاریخ 24 می 1931 بود که به‌عنوان یک راهبه قسم یادکرد و نام ترزا را برای خود برگزید. اگنس از روی علاقه به «ترزا اهل آویلا» راهبه اسپانیایی که یکی از جریان‌های رهبانیتی و خیرخواهانه را بنیان‌گذاری کرده بود، نام ترزا را برای خود برگزید. درنهایت مادر ترزا در 14 می 1937 به‌صورت رسمی قسم خود را به‌عنوان یک راهبه به‌جا آورد، در این هنگام او به‌عنوان معلم در یکی از مدارس صومعهُ لورتو واقع در شرق کلکته مشغول به کار بود.

در دهم سپتامبر 1946مادر ترزا الهاماتی درونی را تجربه کرد. او به همین دلیل دیر را ترک کرد و در سال 1948 با به تن کردن ردایی با خط‌های آبی شروع به زندگی در میان مردم فقیر کرد. خدماتی نظیر پرستاری از افراد بینوا قحطی‌زده و همچنین تدریس به مردم فقیر خیلی زود توجه مقامات بسیاری از جمله نخست‌وزیر هند را به خود جلب کرد.

در اواخر دههُ هشتاد میلادی و با بازتر شدن فضای اروپای شرقی او تلاش‌هایش را معطوف به گسترش مذهب در این کشورها کرد. او به صورت جدی مواضعی در مقابله با سقط‌ جنین و طلاق گرفت و می‌گفت: «مهم نیست آن‌ها چه می‌گویند، شما باید آن‌ها را با لبخند و کار خود تغییر دهید.»

او تا سال 1996 و زمانی که به دلیل بیماری بستری شد، 517 مأموریت خیرخواهانه و کمک‌رسانی را در بیش از 100 کشور جهان انجام داد. زمانی که در سال 1991 برای اولین بار پس از ترک وطن به آنجا بازگشت خانه خیریهُ برادران مبلغ را در تیرانای آلبانی تأسیس کرد.

اواخر عمر مادر ترزا بیماری‌های بسیاری به سراغ او آمد تا جایی که اسقف اعظم کلکته در سال 1996 دستور داد کشیشان بر روی او مراسم جن‌گیری انجام دهند زیرا تصور می‌کرد موردحمله شیطان قرارگرفته است. مادر ترزا زمانی که در سال 1983 و هنگامی که قصد دیدار با پاپ را داشت دچار حمله قلبی شد و بعد از آن دومین حمله قلبی را هم سپری کرد. در سال 1991 به سینه‌پهلو دچار شد. در آوریل 1996 دچار سانحه شد و استخوان ترقوه‌اش شکست و پس از آن مالاریا گرفت و بطن چپ قلب خود را از دست داد. پس از عمل وضع جسمانی او رو به وخامت گذاشت و سرانجام در 13 مارس سال 1997 دار فانی را وداع گفت. هنگام مرگ، اگنس گونجا بویاجیو یا همان مادر ترزا در 123 کشور جهان مبلغ داشت و بیش از 4000 راهبه برای موسسهُ او کار می‌کردند. دولت هند برای قدردانی از زحمات او مراسم ویژه‌ای را برگزار کرد.

اکنون این کتاب که مجموعه یادداشت‌های شخصی و تعدادی از نامه‌های او است، ابعاد غیرمنتظره دیگری را از زندگی این برنده جایزه صلح نوبل آشکار کرده است. این کتاب ماجرای سفر معنوی مادر ترزا و رازهایی را که با نزدیکانش در میان گذاشته بود، بر ما آشکار می‌سازد.

کتاب مادر ترزا را برایان کلودیژ چوک به رشته تحریر درآورده و پروین ادیب آن را برای علاقه‌مندان به شخصیت‌های برجسته فرهنگی ترجمه کرده است. برای خرید آنلاین و دانلود داستان مادر ترزا به صورت نسخه پی‌دی‌اف (PDF) به سایت فیدیبو مراجعه کنید و از خواندن این کتاب زیبا لذت ببرید.

برخی از گفته‌ها، پندها و جملات مادر ترزا

«اگر در زندگی آرامش ندارید، به این دلیل است که فراموش کردیم که همه به هم ربط داریم.»

«عشق را در هر جا که هستید توزیع کنید، بگذارید همه مشتاق شما باشند.»

«محبت‌آمیزترین واژه در دنیا، واژهُ نامهربانانه ای است که هرگز بازگو نشود.»

«انسان‌ها را از دور دوست داشتن کار دشواری نیست، دوست داشتن آن‌هایی که به ما نزدیک هستند کار دشواری است. بخشیدن یک کاسه برنج برای سیر کردن یک گرسنه، بسی آسان‌تر از کاهش تنهایی و درد رنج انسانی رانده‌شده در خانهُ خودمان است. عشق را به خانه بیاورید، چرا که عشق ورزیدن به یکدیگر را باید از خانه آغاز کنیم.»

«تنهایی و احساس ناخواسته بودن، ترسناک‌ترین فقر ممکن است.»

«کار بزرگ عبارت است از انجام کارهای کوچک با عشق زیاد.»

«شادی سبدی از عشق است که با آن می‌توان به روح دست پیدا کرد، بدون شک یک قلب شاد نتیجهُ قلبی است که از عشق برافروخته شده است.»

«من نمی‌توانم کاری که شما انجام می‌دهید را انجام دهم. شما هم نمی‌توانید کاری که من می‌کنم را انجام دهید اما با همدیگر، ما می‌توانیم کارهای بزرگی را انجام دهیم.»

«هیچ‌وقت تأثیر تمام‌کارهای که یک لبخند ساده می‌تواند انجام دهد را نخواهیم دانست.»

«اگر بخواهی مردم را قضاوت کنی دیگر فرصتی برای دوست داشتن آن‌ها نخواهی داشت.»

« در پایان زندگی، از روی تعداد مدرک‌هایی که گرفته‌ایم، میزان مالی که اندوخته‌ایم و کارهای بزرگی که به انجام رسانده‌ایم، درباره‌ ما داوری نخواهد شد، بلکه از ما خواهند پرسید: آیا گرسنه‌ای را سیر کردی؛ برهنه‌ای را لباس پوشاندی و بی‌خانه‌ای را پناه بخشیدی؟ گرسنهُ نه فقط لقمه نان که گرسنهُ عشق، برهنهُ نه فقط از تن‌پوش که برهنهُ از عزت و احترام انسانی و بی‌خانه‌ای نه فقط از خشت و گل که بی‌خانمان به سبب طرد و رانده شدن.»

«بخشنده باش حتی اگر دیگران غیرمعقول، غیرمنطقی یا خودخواه‌اند. مهربان باش حتی اگر دیگران با تو بدی کنند. به‌سوی موفقیت حرکت کن حتی اگر موفقیت تو دوستان دغل و دشمنان قسم‌خورده برایت به ارمغان بیاورد. صادق و صریح باش حتی اگر دیگران دغل‌کار و ریاکار باشند. سازنده باش حتی اگر دیگران آنچه را که سال‌ها ساخته‌ای یک‌شبه تخریب کنند. خوشحال باش حتی اگر دیگران حسادت ورزند و شادی را به کامت تلخ کنند. نیکی کن حتی اگر دیگران خوبی امروز تو را فردا فراموش کنند. آنچه در طبق اخلاص داری به دیگران هدیه کن حتی اگر آنچه هدیه می‌کنی اندک باشد. هر چه می‌کنی مبنای عهدی است بین تو و خدای تو نه بین تو و دیگران، آن باش که باید باشی و زندگی را ادامه بده.»

نقدهایی بر کتاب مادر ترزا

شخصیت‌هایی که محبوبیتی گسترده و فعالیتی وسیع دارند، تمام حرکاتشان نیز به چشم می‌آید و همچنین تمام اقدامات و اعمال سازمانِ زیر نظرشان نیز به‌پای آن‌ها نوشته می‌شود. پس عجیب نیست که مادر ترزا نیز منتقدانی داشته باشد. یکی از منتقدان او، «کریستوفر هیچنز» نویسنده انگلیسی بود که مادر ترزا را عاملی سیاسی و شریک جرم قدرت‌های سکولار می‌دانست. هیچنز در سال 1995 کتابی با نام «مقام تبلیغ گری: مادر ترزا در فرضیه و عمل» نوشت و در آن کتاب به انتقاد شدید از او پرداخت. هیچنز پیش از انتشار این کتاب نیز در مستندی بنام فرشته دوزخ که در سال 1994 از شبکه 4 انگلیس پخش شد به انتقاد از عملکرد مادر ترزا پرداخته بود. کریستوفر هیچنز در این مستند به مواردی چون استفاده از سرسوزن و سرنگ‌ها بدون ضدعفونی کردن و تنها با شستن اشاره می‌کند. همچنین ذکر می‌کند که او از افراد مستبد و فاسد پول دریافت می‌کرد. به‌عنوان‌مثال، مادر ترزا مبلغ یک‌میلیون و چهارصد هزار دلار صدقه از «چارلز کیتینگ» دریافت می‌کند و قبل و بعد از دستگیری او به حمایت از وی ادامه می‌دهد. «پل ترولی» دادیار منطقه‌ای لس‌آنجلس، در نامه‌ای که برای مادر ترزا نوشت از او درخواست کرد که پولی که از چالز کیتینگ گرفته را تا به صاحبان اصلی آن ‌که برخی خود بسیار فقیر بودند برگرداند. ترولی هرگز پاسخی دریافت نکرد و پول هرگز به صاحبان اصلی آن پس داده نشد.

همچنین «آروگ چترجی» پزشک متولد کلکته و ساکن لندن بر اساس مصاحبه‌ای که با حدود صد نفر از مراجعه‌کنندگان به خیریه انجام داده بود کتاب جنجال‌برانگیزی در نقد مادر ترزا منتشر کرد. او در این کتاب از نوع و کیفیت مراقبت مرکزهای زیر نظر ترزا بود به شدت انتقاد کرد. او در کتاب خود به گزارش دکتر «رابین فاکس» که یکی از ویراستاران مجله معتبر پزشکی لانست است، نیز اشاره می‌کند.

«سوزان شیلدز» یکی از راهبه هایی بود که با مادر ترزا کار می‌کرد. ازنظر شیلدز، مادر ترزا آن‌قدرها که خودش ادعا می‌کرد بشردوست و ایثارگر نبود. شیلدز در این زمینه به سخت‌گیری او درباره امکاناتی مانند امکانات گرمایشی، تشک و صندلی‌هایی که باید به راهبه ها داده می‌شد اشاره می‌کند و می‌گوید:« مادر ترزا دربارهُ دلیل این کار خود می‌گفت: «زندگی در شرایط سخت‌تر راهبه ها را مقدس‌تر خواهد ساخت.»

فیلم سینمایی مادر ترزا

فیلم سینمایی «نامه‌ها»، فیلمی است که بر اساس زندگی اگنس گونجا بویاجیو ساخته‌شده است. در این فیلم هنرمندانی چون« ژولیت استیونسون» و «مکس فن سیدو» ایفای نقش کرده‌اند. بخش اعظم فیلم‌برداری این فیلم در کشورهای انگلیس و هندوستان انجام‌شده که به زندگی او از طریق نامه‌هایی که به دوست قدیمی و مشاورش «سلسته فن اگزم» در طول 50 سال نوشته است می‌پردازد.«ویلیام رید» کارگردان این فیلم سینمایی در مورد شاهکار سینمایی خود گفت: «در طول 14 سال گذشته با عشق بر روی این فیلم کارکرده‌ام، زیرا مادر ترزا تأثیر ماندگاری بر زندگی همه انسان‌ها داشت.»