کتاب سفرنامه سیستان نشر انتشارات مازیار

برای علاقمندان تاریخ و جغرافیای سیستان، کتاب سفرنامه‌ی سیستان آقای تیت موهبتی است. جورج پَسمَن تیت، نقشه‌بردار هیأت حکمیّت مکماهون (سال‌های ۱۲۸۲ تا ۱۲۸۴ش) بود که مرز بین ایران و افغانستان در حدود سیستان را نقشه‌برداری و میله‌گذاری نمود که تا به امروز نیز مورد استفاده است. تیت و گروه وی یک نقشه‌ی توپوگرافی فوق‌العاده عالی از کاسه‌ی سیستان با برداشت زمینی تهیه نموده که تا به امروز نیز بهترین نقشه است. اثر چهار بخشی تیت به نام سیستان، شرح تاریخ، جغرافیا، آثار باستانی و مردم آن که به سال ۱۹۱۰م انتشار یافت که آن هم به تحقیق تا به امروز بهترین کتابی است که غربیان در مورد سیستان نوشته‌اند.

کتاب سفرنامه‌ی سیستان تیت شرح خاطرات میسیون سرحدّی مکماهون می‌باشد که طیّ دو سال و نیم اقامت میسیون در سیستان، به تدریج توسّط تیت نگاشته شده که بعدها منتشر گردیده است. این کتاب شرح بسیار جذّابی از اوضاع آن زمان سیستان، چگونگی علامت‌گذاری مرز سیستان، نقشه‌برداری سیستان و از سایر ماجراها ارائه می‌دهد. این کتاب در ۱۴ فصل نگاشته شده است. فصل اول کتاب اشاره به سفر سیاحان، مأموران و کاشفانی دارد که قبل از میسیون سرحدّی مکماهون از این ولایت بازدید کرده‌اند. در فصل دوم سفرهای قبلی تیت به بلوچستان و نواحی جنوب شرقی سیستان و در فصل سوّم ماجرای سفر تیت همراه با میسیون هند و افغانستان ذکر شده است. فصل چهارم به ماجرای حکمیّت گلداسمید و سایر وقایع پیش از سفر میسیون سیستان اختصاص داشته و در فصول ۵ و ۶ ماجرای سفر میسیون از کویته تا رأس دلتای سیستان به تفصیل ذکر شده است. از فصل ۷ به بعد وقایع و ماجراهای اقامت میسیون در سیستان بیان شده و بالاخره در آخرین فصل یعنی فصل ۱۴ خلاصه‌ای از جغرافیای رود هیرمند ذکر گردیده است.