کتاب صوتی دختر سروان نشر آوانامه

الکساندر سرگیویچ پوشکین، پدر ادبیات روسیه

الکساندر پوشکین با نام کامل الکساندر سرگیویچ پوشکین، ۶ ژوئن (در برخی منابع بیست‌وششم مه) سال ۱۷۹۹ میلادی در شهر مسکو به دنیا آمد. پوشکین، شاعر و نویسنده‌ی روسی سبک رومانتیسیسم بود و او را پدر ادبیات روسیه می‌نامند. دلیل این امر را می‌توان در اثرگذاری بی‌بدیلش بر نسل نویسندگان پس از خود و همچنین نقش مهمی که در پیشرفت رئالیسم ادبی در این کشور داشت، جست‌وجو کرد. پوشکین همچنین نمایشنامه‌نویس، نثر پرداز و منتقد ادبی بود. اشعار وی در دوران دبیرستان با نقاب قراردادی مکتب کلاسیک عرضه شد و شعرهای آغازین دهه ۱۸۲۰، در سبک رمانتیسم ارائه گردید. او به فرهنگ عامه‌ی روس دلبسته بود و چند قصه و ترانه‌ی عامیانه هم تصنیف کرده است که از آن جمله می‌توان به «قصه خرس ماده» (۱۸۳۰)، «داماد» (۱۸۲۵) و «قصه ماهیگیر و ماهی» (۱۸۳۳) اشاره کرد. نمایشنامه‌ی بوریس گودونوف و رمان شعر گونه‌ی «یوگنی آنگین» از مهم‌ترین آثار اوست. همچنین حماسه‌های منظوم پوشکین مثل «فواره باغچه سرای» که در ۱۸۲۴ انتشار یافت، موجب کامیابی او بود. گفته می‌شود این اثر محبوب‌ترین شعر او در دوران حیاتش بود. پوشکین سرانجام در ۱۰ فوریه ۱۸۳۷ در سن‌پترزبورگ، بر اثر زخم مهلکی که به هنگام دوئل برداشته بود، بدرود حیات گفت.

«دختر سروان»، رمان یا معجزه‌ی هنری؟

رمان «دختر سروان» اولین رمان تاریخی ادبیات روسیه به حساب می‌آید. این رمان از آن دست آثار ادبی است که علاوه بر ارزش‌های ادبی‌شان، واجد ارزشی تاریخی‌اند، چرا که معرف طلیعه‌ی شکل‌گیری ادبیات یک ملت، یا یک نوع خاص ادبی در یک سرزمین هستند و دوره‌ و مرحله‌‌ای مهم از تاریخ ادبیات یک ملت را نمایندگی می‌کنند. رمان «دختر سروان» در زمانی نوشته و منتشر شد که هنوز بسیاری از آثاری که آن‌ها را به‌عنوان شاهکارهای داستان‌‌نویسی روسی می‌شناسیم پدید نیامده بودند و از این لحاظ می‌توان این رمان را یکی از نخستین آثار سنت مشهور داستان‌نویسی روسیه‌ی قرن نوزدهم به‌شمار آورد؛ سنتی که با نویسندگانی چون تولستوی و داستایوسکی و چخوف و... ادامه یافت و به اوج رسید. در ستایش رمان «دختر سروان» بسیار گفته‌اند. نیکلای گوگول، که خود یکی از بزرگترین قصه‌نویس‌های کلاسیک روسیه و جزو آغازگران داستان روسی است، درباره‌ی این رمان و جایگاهش در ادبیات روسیه گفته است: «دختر سروان به‌حق بهترین اثر منثور روسی است. در مقایسه با آن، تمامی رمان‌ها و داستان‌های بلند ما شُله‌ای شیرین و دل‌زننده بیش نیستند. بی‌آلایشی و سادگی در این اثر به‌حدی رسیده است که خودِ واقعیت در قبال آن تصنعی و هجوآمیز به‌نظر می‌رسد.» همچنین داستایوسکیِ بزرگ در ستایش رمان «دختر سروان» و توصیف این رمان می‌گوید: «هرگز هیچ نویسنده‌ی روسی، چه پیش و چه پس از پوشکین، چنین صمیمانه و از دل‌وجان، خود را با خلقش پیوند نزده است. اصولاً کل داستان دختر سروان معجزه‌ی هنری است. و اگر پوشکین پای آن را امضا نزده بود، این‌طور تصور می‌شد که یک انسان عجیب‌وغریب ناظر بر وقایع بوده و آن را نوشته است. داستان آن‌قدر ساده و بی‌پیرایه است که در این معجزه‌ی هنر، گویی خود هنر گم شده و از بین رفته و نهایتاً به طبیعت پیوسته است.»

بخشی از کتاب «دختر سروان»

«در آن شب هیچ نخوابیدم و لباس‌هایم را هم از تن بیرون نکردم. قصد داشتم سپیده‌دم به جلو دروازه‌ی قلعه بروم و با ماریا ایوانونا که مجبور به خروج از قلعه بود، براى آخرین‌بار وداع کنم. حس مى‌کردم که روح من دستخوش تغییر بزرگى شده است. با این حال هیجان من کمتر از اندوه مبهمی بود که چندی پیش مرا فراگرفته بود. همراه رنج وداع و امیدهای مبهم، ولی شیرین بى‌صبرانه در انتظار خطرات تهدیدآمیز بودم و احساس جاه‌طلبى بزرگی در درونم به‌وجود آمده بود. شب به سرعت سپری شد. وقتى که خواستم خانه را ترک کنم، در باز شد. سرجوخه‌اى خبر آورد که قزاق‌هاى ما نیمه‌شب قلعه را ترک کرده و ژولای را سر بریده‌اند. جلوى قلعه را سواره‌نظام گرفته است. فکر این‌که ماریا ایوانونا نمى‌تواند خارج بشود مرا به وحشت انداخت، با عجله به سرجوخه دستورى دادم و همان وقت به نزد فرمانده شتافتم.»

نسخه‌ی صوتی کتاب «دختر سروان»

نشر صوتی آوانامه با همکاری «انتشارات علمی و فرهنگی» نسخه‌ی صوتی کتاب «دختر سروان» اثر «الکساندر سرگیویچ پوشکین» را با ترجمه‌ی «پرویز ناتل خانلری» و صدای «مهدی صفری» و «مریم پاک‌ذات» تولید و منتشر کرده است.