کتاب صوتی خواجه تاجدار اثر ژان گور

مترجم، مقتبس یا نویسنده؟

«ذبیح‌الله حکیم‌الهی دشتی» معروف به «ذبیح‌الله منصوری» مترجمی است که نامش را باید زیر دسته‌ی مترجم‌-مؤلفان یادداشت کرد. منصوری که بین سال‌های ۱۲۸۷ و ۱۳۶۵ در سنندج و سپس تهران زیست، قریب به هفتاد سال در ادبیات داستانی و مطبوعاتی ایران فعالیت داشت و آثار پرشماری با ترجمه و تألیف او به جهان ادبیات فارسی راه یافتند. امروزه بر مخاطبان ادبیات پوشیده نیست که بسیاری از ترجمه‌های منصوری صرفاً برگردانی فارسی از متن اصلی نبوده‌اند و این مترجم، عموماً دست به بسط دادن متون اصلی برده است. اما آن‌چه در این بین نباید فراموش شود این است که منصوری با قلم شیوا و جذابش، بسیاری از آثار پراهمیت ادبیات جهان را نخستین بار به فارسی برگرداند و همراه این آثار، نقشی پررنگ در آشنایی خوانندگان فارسی‌زبان با برخی از نویسندگان بزرگ دنیا داشته است. بر جلد «خواجه‌ی تاجدار» نام نویسنده‌ای فرانسوی به اسم «ژان گِور» درج شده. اما هیچ اطلاعی از وجود نویسنده‌ای به این اسم در دست نیست. از همین رو، بسیاری باور دارند که «خواجه‌ی تاجدار» در واقع نوشته‌ی خود منصوری است و این مترجم به‌نام، به هر دلیل ترجیح داده نویسنده‌ای خارجی برای کتابش خلق کند و خود در جایگاه مترجم بایستد.

درباره‌ی خواجه‌ی تاجدار

«آقامحمدخان قاجار» از پادشاهان شهیر ایران و مؤسس سلسله‌ی قاجار است؛ سلسله‌ای که بیش از یک قرن بر ایران حکم‌رانی کردند. آقامحمدخان در زمان پادشاهی نادرشاه و در میانه‌ی بحبوحه‎‌هایی در ایل قاجار متولد شد. شش‌ساله بود که توسط عادل‌شاه افشار اسیر شد و عادل‌شاه در اقدامی بی‌رحمانه، او را اخته کرد. به همین خاطر است که بسیاری از او با نام «آغامحمدخان» یاد می‌کنند. سال‌ها بعد، آقامحمدخان بار دیگر به اسارت درآمد؛ این‌بار توسط زندیان و «کریم‌خان». اما رفتار وکیل با اسیرش، با برخورد افشاریان بسیار متفاوت بود و کریم‌خان حتی در مسائل مختلف از آقامحمدخان مشورت می‌گرفت. اقامت خواجه در شیراز بیست سال به درازا کشید و پس از مرگ کریم‌خان بود که او به مازندران گریخت. او پس از ایجاد اتحاد میان قاجاریان و چندین مرحله لشکرکشی به تهران و اصفهان، توانست حکومت کشور را به دست بگیرد. اما درگیری‌های او و زندیان و دیگر قدرت‌های منطقه پایان نداشت و خواجه‌ی تاجدار، بارها در اقصی‌نقاط ایرانِ آن زمان، درگیر جنگ و جدال شد. سرانجام در یکی از لشکرکشی‌هایش، برای عقب راندن روس‌ها به شوشی (شهری در جمهوری آذربایجان کنونی) رفت. اما شوشی، نقطه‌ی پایانی بر حکومت و لشکرکشی‌های آقامحمدخان گذاشت. پادشاه توسط خدمت‌کارانش کشته شد. جسد او ابتدا در همان شوشی دفن شد، اما بعد به تهران منتقل شد و بعدتر نیز راهی نجف شد و در حرم علی ابن ابی‌طالب دفن شد.

درباره‌ی کتاب خواجه‌ی تاجدار

کتاب «خواجه‌ی تاجدار» روایتی است کامل و مفصل از سرگذشت پرفرازونشیب و گاه عجیب «آقامحمدخان» پادشاه مهم و تأثیرگذار قاجار که با زبانی روان و روایتی جذاب بیان شده است. هرآن‌چه علاقه‌مندان به تاریخ در شخصیت پیچیده‌ی آقامحمدخان و سرگذشت او می‌جویند، در این اثر گرد آمده. از شرایط جهانی که او چشم‌هایش را به آن گشود، از حاکمان آن زمانه و سرنوشت‌شان، از جنگ‌های طایفه‌ای قاجارها، از کودکی غریب او و بلایی که بر سرش آمد، از ویژگی‌های آقامحمدخان و تحولات شخصیت او در گذر تاریخ، از نقاط قوت و ضعف‌های او، از جنگ‌های قدرت و بازی تاج‌وتخت، از افشاریه، از زندیه، از اسارت‌های آقامحمدخان در دوره‌های مختلف، از انگیزه‌های او برای دست گرفتن قدرت، از اتحادها، اختلاف‌ها، توطئه‌ها، حمله‌ها، شکست‌ها و پیروزی‌ها، از جنگ‌ها و جنگ‌های بی‌پایان، از پایان یک حاکم مقتدر، از مقدمات قتل آن خواجه‌ی تاجدار، از قتل و سرنوشت شوم او، از سرنوشت جسم آقامحمدخان که پس از مرگ هم پرماجرا بود و از هرچه در این دوران بر او و بر ایران گذشته، در «خواجه‌ی تاجدار» سخنی به میان آمده و مخاطب اثر علاوه بر کسب اطلاعات تاریخی بسیار، لذت داستانی هم از شنیدن این کتاب خواهد برد.

کتاب صوتی خواجه‌ی تاجدار

نشر صوتی آوانامه با همکاری «مؤسسه‌ی انتشارات نگاه» کتاب صوتی «خواجه‌ی تاجدار» اثر «ژان گِور» را با ترجمه‌ و اقتباس «ذبیح‌الله منصوری» و اجرای «آرمان سلطان‌زاده» تولید و منتشر کرده است که در دو قسمت منتشر می‌شود.