کتاب گفتگوهایی در سلجوقی شناسی جلد 1 نشر انتشارات ایماد

کتاب «گفتگوهایی در سلجوقی‌شناسی» ره‌آورد گفتگوهایی است با اساتید و صاحبنظران این حوزه از تاریخ بلند ایران که در پیوند با «همایش ملی تاریخ اقتصادی ایران در روزگار سلجوقیان» برگزار شد. دفتر نخست این گفتگوها گامی است کوچک در شناخت مسائل مهم، متنوع و همچنان پیچیده دوره سلجوقی در ایران که همچنان باید درباره آن سخن گفت و نوشت و طرح مسئله کرد که به راستی هر میزان در این راه کوشش شود همچنان کم است و جای کار دارد. اساتید حاضر در این گفتگوها با طرح دیدگاه‌های پویای خود در این عرصه، مطالعات ارزشمند و به روز خویش را در حوزه های گوناگون سیاسی، دیوانی، اقتصادی، و فکری در اختیار خوانندگان قرار داده‌اند.

در گفتگوی نخست با دکتر مجتبی خلیفه، مباحث مهمی با باریک بینی تمام مطرح شده اند: جایگاه تاریخی سلجوقیان و به چالش کشیدن چند ادعا در این باره، بررسی نقش امرا در فراز و فرود سلاجقه و البته مبحثی مهم در پیوند با خاتونان ترک؛ از جمله رویکرد های این گفتگو است و نظریات اندیشمندانه دکتر خلیفه کمک بزرگی به درک بهتر آنچه که از آن سخن رفت است.

در گفتگوی دوم دکتر جمشید روستا نگرشی عالمانه بر اقتصاد ایالت کرمان و شاخه ای که به درست یا غلط سلجوقیان کرمان نامیده می‌شوند دارد. ایشان در پاسخ به پرسشهای طرح شده نه تنها به جریان شکل‌گیری این حکومت و روابط چندوجهی آنان با حکومتهای متقارن و البته سلاجقه بزرگ می‌پردازد، بلکه با ژرف نگری اهمیت و نقش راه‌های تجاری ، کاروانسراها و البته بازارها را در این شکوفایی تجارت و اقتصاد پی گرفته و در ادامه نقش اقتصادی بنادر تاریخی و مهم صفحات جنوبی ایران در آن روزگار را با تاملاتی جدی تبیین می‌کند.

گفتگوی سوم این مجموعه اختصاص به نقش مهم کتاب سیاستنامه و مولف نامدار آن خواجه نظام الملک طوسی دارد. دکتر روح الله اسلامی با اشراف و دقتی مثال زدنی مباحثی سودمند را در پیوند با سرشت ساستنامه نویسی و جایگاه کتاب ارجمند سیاستنامه و البته بینش خواجه نظام الملک طرح کرده اند . از دل این گفتگو که تنها گفتگوی این مجموعه با صاحبنظری در حوزه علوم سیاسی و جدا از اهل تاریخ است، می‌توان رهیافت های با ارزشی را در ارتباط با مبانی تاریخی کارآمدی حکومتها سراغ گرفت که همچنان نیز می‌توانند محل تامل باشند.

بحث رکود و انحطاط علوم عقلی در عصر سلجوقی که از دیرباز محل گفتگو و تضارب آرای صاحب‌نظران بوده در گفتگوی چهارم با دکتر ناصر صدقی پی گرفته شده است. دکتر صدقی با پاسخ‌هایی سنجیده به دیدگاه‌های گوناگون درباره چرایی محدودیت‌های علوم عقلی در عصر سلجوقی پرداخته است و در پاسخ‌های خویش به جدید‌ترین پژوهش‌ها نظر داشته تا به خوانندگان این مجموعه نشان دهد که برای علت‌شناسی زوال علوم عقلی در این روزگار نباید به مباحث قومی و سایر دلایل رایج که برخی اهل تاریخ بر آنها نظر دارند توجه نمود.بی‌گمان دیدگاه دکتر صدقی متفاوت از دیدگاه های بسیاری صاحب‌نظران دیگر این عرصه است و همین، می‌تواند از پی خود به «طرح مسئله‌هایی» متفاوت بیانجامد .