کتاب درمان بیماری های کبدی و کبد چرب در طب سنتی نشر سفیر اردهال

کبد یکی از مهمترین و حیاتی‌ترین اعضای بدن است به گونه‌ای که برخی از صاحبنظران آن را کارخانه‌ی شیمیایی بدن می‌نامند. در حقیقت کارهای آن از چندین جهت، چه در حال تندرستی و چه در حال بیماری، حائز کمال اهمیت است و سلامت و زندگی انسان به وجود این عضو ارزشمند بستگی کامل دارد. کبد بزرگترین سدّ دفاعی است که بین دستگاه‌های مختلف بدن و مواد زیانمند گوناگون (یعنی عوامل تخریبی دستگاه‌ها) قرار می‌گیرد. وظایف کبد به طور کلی عبارتند از: ۱ـ تهیه و ترشح صفرا. ۲ـ ذخیره کردن گلیکوژن یا نشاسته حیوانی. ۳ـ دفع مواد زاید. اگر چه هر یک از سه وظیفه‌ی فوق دارای اهمیّت فوق‌العاده حیاتی است لیکن ترشح صفرا شاید مهمترین کار کبد به شمار آید. صفرا هم ماده‌ی ترشحی محسوب می‌شود و هم ماده‌ی دفعی. یعنی از لحاظ حلّ و جذب مواد چربی در موقع هضم غذا و تا حدّی کمک به حرکات دودی روده مادّه‌ی ترشحی به حساب می‌آید، و چون از موادّ حاصل از تجزیه‌ی ماده‌ی رنگی خون (هموگلوبین) و مقداری مواد پروتئینی حاصل از سوخت و ساز ساخته می‌شود، ماده‌ی دفعی محسوب می‌گردد. از نظر ذخیره کردن گلیکوژن یا نشاسته‌ی حیوانی، کبد همواره در جذب مواد نشاسته‌ای دخالت دارد. پس از آن که نشاسته و قند در نتیجه عمل هضم برای جذب آماده شد، از راه خون به کبد می‌رود و مقداری از آن به گلیکوژن تبدیل شده برای مواقع احتیاج در کبد ذخیره می‌شود و فقط مقدار بسیار کمی قند همیشه در خون باقی می‌ماند. موقعی که بدن مجددا به قند احتیاج پیدا می‌کند مقداری از گلیکوژن که در کبد ذخیره شده بود به قند گلوکز (دکستروز) تبدیل شده وارد جریان خون می‌شود تا در بافت‌ها به مصرف برسد. همچنین کبد در متابولیسم مواد پروتئینی نیز نقش زیادی ایفاء می‌کند. مواد پروتئینی در دستگاه گوارش تجزیه می‌شوند و به اسیدهای آمینه تبدیل می‌گردند. هر گاه مقدار زیادی از این ماده مصرف شود مقدار بیشتری از اسیدهای آمینه در نتیجه‌ی هضم به کبد می‌روند و در آنجا در هم شکسته به اوره تبدیل می‌شوند و به سایر مواد ازته زاید که از دستگاه‌های دیگر حاصل می‌شوند می‌پیوندند و سرانجام از راه کلیه‌ها در ادرار وارد شده به خارج دفع می‌گردند. دانستن این موضوع که علت بسیاری از اختلالات کبدی و کلیوی خوردن مقدار زیاد گوشت، تخم‌مرغ، ماهی، پنیر و سایر مواد پروتئینی، نوشابه‌های گازدار رنگی، شکلات، شیرینی، انواع فست‌فودها مانند سوسیس و کالباس، پیتزا و همبرگر، آجیل‌های نمک‌دار و برّاق، چیپس و پفک است که همه روزه مصرف می‌شوند، اهمیت حیاتی زیادی دارد زیرا کبد مجبور است مقداری از آنها را تجزیه کند و به اوره تبدیل نماید و از راه کلیه‌ها به خارج بفرستد تا از زیان آنها در امان بماند. بنابراین دو عضو مذکور یعنی کلیه و کبد در نتیجه‌ی کار زیاد دچار اختلال می‌شوند. اکنون به خوبی درمی‌یابیم که کبد عضو مؤثر و مهمی در حفظ توازن و تعادل تغذیه است و به علاوه به عنوان یک عامل دفاعی قوی در برابر سموم حاصله در دستگاه‌ها به شمار می‌آید (در حال سلامت یا بیماری) همچنین، چنان که قبلاً متذکر شدیم، کبد بزرگترین مدافع در مقابل داروهای وارده به بدن است. بنابراین ملاحظه می‌شود که اگر کبد به دلایلی از کار خود بازماند، همه دستگاه‌های بدن بلافاصله از راه‌های مختلف دچار اختلال شدید می‌گردند لذا واضح است که اگر کسی دائما پرخوری کند و یا غذاهای نامناسب بخورد به کبد خود فشار و آسیب وارد می‌آورد که نتیجه‌ی آن بد کار کردن و بیماری این عضو مهم است. بین بیماری‌ها و اختلالات کبدی و سوء تغذیه و یبوست مزمن، که معمولاً با عادت بد غذایی همراه است همواره رابطه وجود دارد. در یبوست مزمن همیشه مقدار زیادی مواد سمی که در روده‌ها جمع شده‌اند از راه سیاهرگ باب به کبد می‌روند تا این عضو با آنها مبارزه کند و سلامت بدن تأمین گردد بنابراین هنگام یبوست، کبد علاوه بر وظایفی که به عهده دارد با میکروب‌ها و سموم حاصل از این عارضه نیز باید مبارزه کند. نوشیدن مشروبات الکلی نیز اثر سویی بر روی کبد می‌گذارد زیرا این عضو مجبور است نقش دفاعی را در جلوگیری از مسمومیت دستگاه‌ها ایفا کند و در خنثی کردن این سمّ بکوشد. اغلب اختلالات کبدی در سنین آخر عمر مستقیماً نتیجه‌ی همین عادت است و بس. همچنین مصرف دائمی ادویه، سُس، چاشنی و انواع غذاهای سرخ شده موجب ناراحتی کبدی می‌گردد زیرا کبد باید آثار سوء این مواد را که با غذا مصرف شده‌اند خنثی کند. گذشته از عوامل عمومی و کلی، مانند عدم تحرک و انجام ندادن تمرین‌های بدنی، عصبانیت، هر گونه افراط، کار زیاده از حد، درمان‌های بازدارنده و سابقه‌ی بیماری‌های دیگر در بدن نیز از دیگر عوامل ایجاد آسیب‌های کبدی مخصوصاً ایجاد کبد چرب و سنگ صفرا به شمار می‌آیند. درمان طبیعی و غذاهای گیاهی بهترین گزینۀ درمانی اختلالات کبدی است، واقعا علت بیماری را از بین می‌برد و بدین طریق راه را برای بازگشت به سلامت کامل هموار می‌سازد.