کتاب در احوال و اندیشه‌های هانری کربن

کتاب «در احوال و اندیشه‌های هانری کربن» اثری از «جلال آشتیانی» است. این کتاب در واقع شامل سخنرانی‌هایی است که در یک گردهمایی درباره‌ی هانری کربن در دهه‌ی 70 برگزار شده است. این کتاب با همکاری انجمن ایران‌شناسی فرانسه در ایران چاپ و منتشر شده است. کتاب در احوال و اندیشه‌های هانری کربن در سال 79 در انتشارات هرمس منتشر شده است.

درباره‌ کتاب در احوال و اندیشه‌های هانری کربن

در روزهای 8 و 9 آبان ماه سال 1374 یک گردهمایی با عنوان «درباره‌ی آثار هانری کربن» برگزار شد، که مجموعه‌ی سخنرانی‌های این سمینار در این کتاب گردآوری شده است. این اثر شامل گفتارهای اندیشمندانی از کشورهای مختلف درباره‌ی آثار هانری کربن و به‌ویژه مضامین مهمی است که وی مطرح کرده است. این کتاب تنها یک یادنامه نیست، مجموعه مقالاتی است با مضامینی زنده و پویا. بررسی و نقد دستاوردهای مهم و بدیع هانری کربن، زیباترین بزرگ‌داشت برای این فیلسوف و آثارش به شمار می‌آید.

هانری کربن فیلسوف فرانسوی بود که پس از سال‌ها کار و مطالعه در فرانسه، به ایران آمد. او شناخت عمیقی از فلسفه‌ی غرب داشت و قصد داشت با آمدن به ایران فلسفه‌ی اسلامی و به‌ویژه فلسفه‌ی ایرانی را از نزدیک بشناسد و آن را درک کند. در نتیجه‌ی تلاش‌های کربن، انجمن ایران‌شناسی فرانسه در سال 1325 شمسی و 1947 میلادی تاسیس شد. این انجمن اهداف بزرگی را دنبال می‌کرد: مطالعه و پژوهش در ایران غالبا با همکاری پژوهشگران ایرانی و انتشار این تحقیقات در ایران و سایر کشورها.

بیست و دو جلد از این مطالعات هنگام حیات هانری کربن در مجموعه‌ی «گنجینه‌ی نوشته‌های ایرانی» که او در تهران تاسیس کرده بود، به چاپ رسید. هانری کربن چکیده‌ی ده‌ها سال تحقیق و تفکر خود را در چهار جلد کتاب تحت عنوان «درباره‌ی اسلام ایرانی» آورده است. این چهار جلد کتاب زمینه‌ای علمی و استدلالی به دست می‌دهد تا پژوهشگران جوان ایرانی بتوانند بر هویت فرهنگی خود تاکید کنند و بر ضرورت آشکار کردن تفاوت‌های میان اسلام ایرانی و اسلام غیرایرانی پافشاری داشته باشند.

کربن در تحقیقات خود همچنین سعی کرده تا پیوستگی مبانی فلسفی زرتشتی و اسلامی و اساطیر قدسی آن‌‌ها را نشان دهد. به جرات می‌توان گفت که هیچ کس بهتر از کربن نمی‌توانست گنجینه‌ی سنن معنوی ایران را به جوانان ایرانی معرفی کند و به آن‌ها نشان دهد که این سیستم فکری چطور به آن‌ها به ارث رسیده است.

فهرست مطالب کتاب در احوال و اندیشه‌های هانری کربن

این کتاب شامل سخنرانی‌هایی است که پژوهشگران مختلف درباره‌ی هانری کربن ایراد کرده‌اند.

- دیداری با هانری کربن، سید جلال آشتیانی

- «عالم مثال» از دیدگاه هانری کربن، غلام‌حسین ابراهیمی دینانی

- هانری کربن و حکمت متعالیه‌ی شیعه، حسن سید عرب

- خرد، حکمت و جنون در تصوف شبلی، پی‌یر لوری، ترجمه‌ی فاطمه ولیانی

- در ضیافت عالم معنوی، یحیی بونو، ترجمه‌ی غلامرضا ذات علیان

- مدخلی بر اندیشه‌ی فلسفی یوهان گئورگ هامان، رامین جهانبگلو

- نکاتی چند در مورد نیچه‌ی «اشراقی»، حامد فولادوند

- دیدارهای هانری کربن، داریوش شایگان

درباره جلال آشتیانی

سید جلال‌الدین میری آشتیانی در سال 1304 در آشتیان به دنیا آمد. او از چهره‌های ماندگار در فلسفه و عرفان اسلامی است. آشتیانی در سال 1355 برنده‌ی جایزه‌ی بنیاد البرز به عنوان دانشمند برتر شد. آشتیانی حدود پنجاه سال از زندگی خود را صرف تالیف و نگارش آثاری در زمینه‌ی فلسفه و عرفان اسلامی کرد. «هستی از نظر عرفان و فلسفه»، «نقد تهافت غزالی»، «شرح فصوص الحکم فارابی»، «فصوص الحکم» و «شرح بر زاد المسافر» از آثار این فیلسوف برجسته هستند. جلال آشتیانی در فروردین ماه سال 1384 در مشهد درگذشته است.

درباره هانری کربن

هانری کُربَن یا کوربَن، فیلسوف، ایران‌شناس، اسلام‌شناس و شیعه‌شناس فرانسوی در سال 1903 به دنیا آمد. او نخستین کسی است که فلسفه‌ی اشراق سهروردی و حکمت متعالیه‌ی ملاصدرا را به اروپاییان معرفی کرده است. «تاریخ فلسفه‌ی اسلامی»، «فلسفه‌ی ایرانی و فلسفه‌ی تطبیقی»، «اسلام ایرانی»، «ابن سینا و تمثیل عرفانی»، «روابط حکمت اشراق و فلسفه‌ی ایران باستان»، «انسان نورانی در تصوف ایرانی»، «تخیل خلاق در عرفان ابن عربی» و «مکتب شیخی» از آثار این اندیشمند بزرگ هستند. هانری کربن در سال 1978 در فرانسه درگذشته است.

در بخشی از کتاب در احوال و اندیشه‌های هانری کربن می‌خوانیم

دیدارهای هانری کربن

داریوش شایگان

چون قرار است صحبت کلی و کوتاه يك ربع، بیست دقیقه‌ای داشته باشیم، سخنان‌ام را به اجمال عرض می‌کنم. ولی مطلبی که خواهم گفت روشن است: آبشخور فکر کربن چه بود؟ قبل از این باید بگویم من اسلام‌شناس نیستم. رشته‌ام هندشناسی است، و اگر کتابی درباره‌ی کربن نوشتم به علت دوستی‌ام با کربن بود که حدود هفده، هجده سال طول کشید. کربن راهنمای کار من بود. مرا با هند آشنا کرد. راهنمایی‌ام کرد به طرف ترجمه رساله «سانسکریت» به فارسی؛ و بعد به همراه لاکومب، هندشناس فرانسوی، استاد راهنمای تز دکترای من بود. اين است که دِینی داشتم و با نوشتن کتابی می‌خواستم آن را ادا کنم. در واقع این کتاب دید کربن از اسلام است نه دید من، نگاهی است که او به ایران و اسلام داشته. کربن اصولا آدمی بود که در آنِ واحد در جوانی‌اش چندین کار انجام داد. هم اسلام‌شناس بود هم آلمان‌شناس و هم به هند گرایش داشت. چون سانسکریت خواند به بودیسم علاقه‌مند شد. طبیعتا آدمی بود چند وجهی. در اینجا منابع فکری‌اش را نشان می‌دهم و خواهم گفت چگونه این منابع و این خوراکی که او از این منابع گرفت تبدیل به تفکر بعدی‌اش شد و چگونه در قالب جهان ایرانی شکل گرفت.

در واقع ایران برای کربن يك قالب بود. کربن قبل از هر چیز فرانسوی است، متفکری فرانسوی – با این دید هم باید دیدش. البته شرق‌شناس است، ولی بیش از آن به سنتی که در خود فرانسه ریشه دارد، متعلق است. دوم اين که، خیلی اروپایی است. به تفکر اروپایی بسیار علاقه‌مند بود. عاشق شکسپیر بود، اغلب راجع به آن‌ها حرف می‌زد. از رمانتیسم آلمان و متفکران آلمان اطلاعات دقیق داشت. به ایتالیا هم خیلی علاقه داشت. اروپایی به تمام معنا، ضمنا به آسیا و ایران عشق می‌ورزید؛ و خیلی هم ضد عرب و ضد ترك بود. به همین دلیل می‌گفت که من دو کشوری که از همه بیشتر دوست دارم یکی ایران است و یکی یونان. البته یونان به دلیل واضحی که همه می‌دانید و ایران هم که کشور دوم‌اش بود. کربن هرگز مسلمان نشد. هرگز پروتستان نشد. كاتوليك متولد شد و کاتوليك از دنیا رفت. ولی زن‌اش پروتستان بود. به هر حال هرگز دین عوض نکرد، و هیچ وقت هم ادای شرقی‌ها را در نیاورد. یعنی مثل فرانسوی‌ها غذا می‌خورد، نه لباس‌اش تغییر کرد، نه رفتارش.

... سوم این که کربن شروع کرد به خواندن سانسکریت و عربی و در عین حال فارسی. طبیعتا به يك جایی رسید که باید یا هندشناس می‌شد یا اسلام‌شناس، زیرا در آن زمان نمی‌شد هر دو رشته را انتخاب کند. طبیعتا گرایش به جهان اسلامی پیدا کرد، آن هم به جهت ماسینیون. ماسینیون نقش اساسی در زندگی او داشت.