تاریخ را نه یکبار که هماره باید خواند؛ بهویژه تاریخ مردان و زنانی که نام و مرام آنان بر زندگی ما سایه افکنده است. تاریخدانی و تاریخخوانی، چشم ما را باز میکند و تصور درستتری از مسیری که پیمودهایم، به ما میدهد. ما به این تصور درست، نیازمندیم؛ وگرنه هر روز در دام تعریف و تصویری نوساخته میافتیم و حقیقت خود را میان گفتهها و نوشتههای بیپایه گم میکنیم.
امام علی (ع) را باید از نو شناخت. آنچه بر او گذشت و آنچه او برای ما باقی گذاشت، بخش مهمی از تاریخ انسان و اسلام است. نگارنده در کتاب حاضر، کوشیده است راوی تاریخ باشد، نه سخنگوی عواطف دینی یا احساسات مذهبی خود. از مجادلات کلامی پرهیز کرده و برجستهسازیهای فرقهای را کنار نهاده است.
«تاریخ» و روایت سرراست و خوشخوان آن، نیازی است که کمتر به آن پاسخ دادهاند. نیز در این اثر، از فضائل امام علی (ع)، آنگونه که در کتابهای کلامی و تفسیری سخن میرود، اثری نیست. فضیلتهای امام علی و جایگاه تاریخی و معنوی او، بیرون از گنجایی این دفترچه کمبرگوبار است. مفسران و متکلمان و حدیثشناسان، بیش و کم حق مطلب را در اینباره ادا کردهاند و نکته ناگفتهای باقی نگذاشتهاند؛ اگرچه فهم و تحلیل این نکتهها، همچنان نیاز به غور و بررسی دارد.
هدف و مقصود این نوشتار، بازخوانی آسان و روان تاریخ زندگانی امیرالمؤمنین (ع) برای کسانی است که دوست دارند امام علی (ع) را در قاب روایتهای تاریخی ببینند. بدین رو کتاب حاضر، بیشتر به روایت تاریخ کمر همت بسته و کمتر به مدح و ثنا پرداخته است.
موضوعاتی مانند «علی به روایت قرآن» یا «علی در آیینه روایات» یا «علی در سخن دیگران» یا «فضائل علی» اگرچه جنبه تاریخی نیز دارند، «سرفصلهای تاریخی» به شمار نمیآیند و بدین رو این اثر مختصر، توفیق بازگویی آنها را ندارد. اما میکوشد از رهگذر بیان صادقانه و مستند تاریخ، گوشهای از جمال دلربای علوی را بازنماید.