کتاب تاریخ جهانگشای جوینی نشر انتشارات نگاه

بیشتر آنچه ما از تاریخ مغول می‌دانیم، برگرفته از تاریخ جهانگشای جوینی است. این کتاب تاریخی از اصلی‌ترین متون کهن فارسی است که بخش بزرگی از تاریخ را برای ما نمایان ساخته است. مورخان زیادی این کتاب را منبعی برای نوشته‌های خود قرار داده‌اند.

کتاب تاریخ جهانگشای جوینی به دست علاءالدین ابوالمنظر عطاملک بن بهاءالدین محمد جوینی نوشته شده است. این ادیب و مورخ ایرانی تاریخ مغول، خوارزمشاهیان و اسماعیلیان را تا حدود تاریخ 651 قمری تا 658 قمری نوشته است. او از رجال بزرگ دیوانی بود که به‌واسطه فعالیت‌های خود، از وقایع تاریخی به‌خوبی آگاه بوده و همین امر به نوشتن تاریخ جهانگشا کمک کرده ‌است. این کتاب در سه جلد نوشته شده. جلد اول به تاریخ چنگیز و فتوحات او، دوران سلطنت پسر چنگیز یعنی اوگتای قاآن و نوه‌ی او یعنی گیوک خان، جلد دوم به تاریخ خوارزمشاهیان و غیره و جلد سوم به حمله هلاکو به ایران و اسماعیلیه و مذهب آن‌ها پرداخته است. نسخه‌های گوناگونی از این کتاب باارزش موجود است؛ اما نسخه موردبحث به تصحیح و ترجمه محمد قزوینی (1328-1256) توسط نشر نگاه به چاپ رسیده است.

با عطاملک جوینی بیشتر آشنا شویم

عطاملک جوینی ملقب به علاءالدین صاحب دیوان در سال 623 قمری در شهر آزادور جوین خراسان به دنیا آمد. او از سال‌های جوانی و قبل از سن بیست‌سالگی به امور دیوانی وارد شد. خاندان بزرگ او از دوران سلجوقیان و خوارزمشاهیان مسئولیت صاحب دیوانی را بر عهده داشتند. او در سال 654 قمری به گروه هلاکو پیوست و به همراه وی در جنگ‌های اسماعیلیه حضور داشت. هنگامی که هلاکو در حال فتح قلعه الموت بود، عطاملک مانع خرابی کتابخانه‌ی قلعه شد و به همین منظور منابع زیادی را در دسترس داشت. عطاملک پس از فوت هولاکو خان، حاکم بغداد و عراق بود. در این مدت او به آبادی این مناطق بسیار کمک کرد؛ اما به دلیل بدخواهی دیگران، مدنی زندانی شد و نهایتاً در سال 681 قمری درگذشت. مقبره‌ی او در شهر تبریز قرار دارد. از عطاملک کتاب دیگری نیز به دست ما رسیده با عنوان رساله‌ی تسلیه الاخوان. برای دسترسی به متون کهن تاریخی دیگر به دسته‌بندی تاریخ در فیدیبو سر بزنید.

چرا باید کتاب تاریخ جهانگشای جوینی را بخوانیم

اگر به کتاب‌های تاریخی علاقه دارید و قصد دارید تا از سرگذشت کشور خودآگاه شوید، این کتاب به شما کمک می‌کند تا علاوه بر آشنایی با نثر روان و اصیل فارسی، با تاریخ کشور نیز آشنا شوید. در این کتاب اطلاعات بسیار ارزنده‌ای درباره حمله مغول‌ها و خرابی‌های آن‌ها وجود دارد. تاریخ جهانگشای جوینی یکی از اصلی‌ترین منابع تاریخی فارسی است که موردتوجه همگان قرار گرفته است. در واقع دانستن تاریخ و فرهنگ کشور از وظایف هر ملت است زیرا می‌توان دریافت که از گذشته تا امروز چه رخدادهایی پیش‌آمده و تحت چه شرایطی زبان و ادبیات کشور همچنان پابرجا ‌است.

در بخشی از کتاب تاریخ جهانگشای جوینی می‌خوانیم

همای اقبال چون آشیانه‌ی کسی را مآوی خواهد ساخت و صدای ادبار آستانه‌ی دیگری را ملازمت نمود اگرچه میان ایشان درجات نیک متفاوت است آن یکی در اوج دولت و دیگری در حضیض مذلت.

چنگیزخان را از خواتین و سراری فرزندان ذکوراً و اناثاً بسیار بودند و خاتون بزرگتر یسونجین‌بیکی بود و در رسم مغول اعتبار فرزندان یک پدری بنسبت مادران باشد. مادر هرکدام بزرگتر بنسبت آن فرزند را مزیت و رجحان باشد و ازین خاتون چهار پسر بود.

سلطان سنجر بانتقام این حرکت شنیع در شهور سنه‌ی ثمانا و ثلثین و خمسمایه بر قصد او عازم رزم خوارزم گشت و بر در شهر نزول کرد و مجانیق نصف فرمود و لوای محاربت رفع، ‌چون نزدیک رسید که خوارزم مستخلص شود و عیش بر اتسز منغص گردد هدایا و تحف نزدیک امرای حضرت روان کرد.

پیشنهادهایی برای دوستداران کتاب تاریخ جهانگشای جوینی

خواندن متون کهن فارسی و تاریخ سرزمین‌مان دارای لذتی که نمی‌توان آن را در میان صفحات کتاب‌های دیگر پیدا کرد. اطلاعات تاریخی قابل‌اتکا نیز از دیگر ویژگی‌های این نوع کتاب‌های ارزشمند است. اگر قصد مطالعه این دسته از کتب تاریخی را دارید به عناوین زیر نیز سر بزنید:

• کتاب صوتی شاه اسماعیل صفوی و تغییر مذهب اثر بهزاد کریمی
• تجدید حیات هنر و تمدن در ایران باستان  اثر جورجینا هرمان
• کتاب صوتی تاریخ بیهقی اثر ابوالفضل بیهقی
• تاریخ مشروطه ایران اثر سید احمد کسروی